انزلی گردی همزمان با سومین دوره جشنواره لاله های تالابی

حرف تازه – جمعی از فعالین محیط زیستی و اصحاب رسانه با همراهی دو عضو شورای اسلامی شهر رشت همزمان با برگزاری سومین دوره جشنواره لاله های تالابی در بندرانزلی، از این تالاب بزرگ بازدید کردند.

محمود عباسیان از دوستداران و فعالان میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان راهنما حضور داشت و به ارائه توضیحات جامعی پرداخت. بهمن صالح نیا پیشکسوت فوتبال گیلان نیز با حضور در جمع فعالین محیط زیست و اصحاب رسانه، ضمن ابراز خرسندی از حضور میهمانان رشتی در بندرانزلی، به فرهنگ بالای گیلانیان اشاره کرد.

بازدید از اسکله صیادی اولین بخش این بازدید بود. محمود عباسیان ضمن اشاره به ماهی ها و پرندگان این محدوده به نحوه صید کیلکا و ارزش غذایی بالای آن پرداخت و توضیحاتی در خصوص کشتی گیلان، شناورهای صیادی و حوضچه خشک ارائه کرد.

ادای احترام به مقام شامخ شهدا و شهید والامقام یدالله بایندر در محوطه باراندازی بندرانزلی از دیگر بخش های این برنامه بود.

محمود عباسیان با اشاره به اینکه خانواده بایندر سه برادر شهید دادند و مدارج علمی بالایی نیز داشتند گفت: در شهریور ۱۳۲۰ یدالله بایندر که مسئولیت کفالت فرماندهی نیروی دریایی دریای خزر را بر عهده داشت با اسنادی که به دستش رسید یک روز جلوتر متوجه قصد روس ها برای حمله به ایران از شمال می شود. در آن زمان و در شرایطی که بریتانیا و شوروی به بهانه حضور مستشاران آلمانی در ایران هجوم گسترده ای را ترتیب دادند و در حالی که از ستاد فرماندهی تهران به دلیل کمبود نیرو و عدم توان مقابله، پرهیز از درگیری در دستور کار قرار داشت شهید یدالله بایندر تصمیم به مقابله و اتخاذ تدابیر دفاعی می گیرد تا تاریخ از او به عنوان خائن یاد نکند. در این نبرد نابرابر او پس از سه روز مقابله نهایتا توسط هواپیمای ارتش شوروی در ۲۸ سالگی به شهادت رسید. برادر دیگر او غلامعلی بایندر نیز در جریان نبرد نیروهای ایران با بریتانیا در جنوب به شهادت رسید. غلامعلی بایندر تحصیلات توپخانه ای و جنگی خود را در اروپا گذرانده بود. فاصله شهادت این دو برادر تنها یک روز بود.

وی افزود: در همان روزها محمود اعتمادزاده (م.ا.به آذین) که رشتی بود و در فرانسه تحصیل کرده بود هم در همین نقطه به نبرد پرداخت. اعتمادزاده در جریان اشغال ایران و بمباران در بندرانزلی زخم شدیدی برداشت که منجر به قطع دست چپ او شد و تا پایان عمر با اتکا به دست راست به زندگی ادامه داد. اعتمادزاده چندی پس از آن دوران به وزارت فرهنگ رفت و نهایتا به فعالیت های ادبی و ترجمه رمان رو آورد و زندگی سختی را گذراند و تا سال ۸۵ در کرج زندگی می کرد.

عباسیان ادامه داد: این اتفاقات ۷ ماه قبل از ورود لهستانی ها به ایران بود و گفته می شود در طی آن روزها حدود ۲۰۰ نفر در گیلان به شهادت رسیدند.

در ادامه بازدیدی از تنها کانال ارتباطی دریای خزر با تالاب صورت گرفت.
محمود عباسیان در ادامه به ارائه توضیحاتی در خصوص چگونگی جدا شدن دریای خزر از دریای سیاه و همینطور آرال پرداخت و به نقش مهم کانال ولگا دن برای ارتباط دریای خزر با دنیا اشاره کرد و گفت: کشتی ها از تمام دنیا به سواحل ما می آیند. اما این تردد در فصول مشخصی که راه های آبی یخ نمی زند صورت می گیرد و بازگشتشان به چند ماه بعد موکول می شود. این کشتی ها با خود چوب، آهن، ورق، ماشین آلات سنگین و قطعات کارخانجات را حمل می کنند.

بازدید از کاخ موزه نظامی میان پشته (عمارت سلطنتی) بخش بعدی برنامه بود. کاخی که یکبار دچار آتش سوزی شده بود و توسط رضاشاه دستور بازسازی آن صادر و توسط اساتید ایرانی بازسازی شد. ساختمان اولیه مربوط به خوشتاریای گرجستانی بود. خوشتاریا همان فردی بود که پیمانکاری خط آهن پیربازار به سعدی رشت را هم بر عهده داشت او کاخ را به رضاشاه هدیه کرده بود. خوشتاریا از اولین کسانی بود که برق را وارد ایران کرد و این کاخ اولین جایی در بندرانزلی است که صنعت برق به آن وارد شده است.

در این کاخ موزه که سالانه میزبان هزاران گردشگر ایرانی و خارجی است اتاق کار، مبلمان، ظروف و لباس نظامی رضا شاه به چشم می خورد.

سلاح های سبک از دوران صفویه تا رضا شاه، هدیه سران کشورها، رادیوضبط مبله هدیه هیتلر به رضا شاه، چلچراغ چوبی، گلدان ها و شمعدانی های تاریخی، لباس طرح سرباز هخامنشی استفاده شده در جشن ۲۵۰۰ ساله، عکس های تاریخی و ماکت تجهیزات دریایی از دیگر دیدنی های این کاخ است.

 

اما در ادامه به تالاب انزلی رفتیم. جایی که مثل کاروانسرایی برای پرندگان مهاجر است. پرندگانی که بسیار هوشمندند و کیلومترها راه را بدون آدرس همه ساله طی می کنند اما وقتی به ایران می رسند از مردم فاصله می گیرند که شاید دلیل آن شکار زیاد باشد.

محمود عباسیان با اشاره به اینکه بیش از ۲۳۰ گونه جانوری در این تالاب وجود دارد گفت: سه نوع عقاب در این تالاب زندگی می کند که عمدتا از ماهی و مار تغذیه می کنند. ده گونه جانوری در شرف انقراض جهانی هم در این تالاب هستند.

این فعال گردشگری و دوستدار محیط زیست، تالاب انزلی را کارخانه ای بدون دود توصیف کرد که هزاران خانواده را سالها روزی داده است و در ادامه گفت: اگر این تالاب از بین برود هیچ چیز نمی تواند جایگزین آن شود.

 

وی لاله های تالابی را گل سر سبد این تالاب نامید و افزود: ۱۲ بار در سال بارندگی مشابه سیل اخیر گیلان در انزلی وجود دارد اما به سیل تبدیل نمی شود و دلیلش وجود همین تالاب است. این تالاب ۱۱ رود دائمی دارد.

محمود عباسیان گفت: آب این تالاب مثل آب درون لیوان زلال بود. امروز حتی نمی توانیم از شدت آلودگی به آب تالاب دست بزنیم. با این تالاب چه کار کرده ایم؟ بهانه حضور ما در اینجا همین مسائل است. استمداد می کنیم که مسئولین به داد تالاب برسند. حال تالاب انزلی بد است.

عباسیان در ادامه در خصوص پل متحرک انزلی هم توضیحاتی داد و گفت: این پل در گذشته با صدای سوت کشتی ها به بالا می رفت.

در ادامه برنامه انزلی گردی و تالاب گردی به ساختمان شهرداری بندرانزلی رفتیم. ساختمانی که در سال ۱۳۰۰ در اواخر دوره قاجار ساخته شد. این ساختمان دارای سینمای تابستانی و سالن آمفی تئاتر بود. سالنی که امروزه سینما هلال احمر است. در حوالی ساختمان شهرداری ۴ سینما بود.

محل ترنم موسیقی انزلی (موزیک جیگا) هم در برنامه بازدیدها قرار داشت. این بنا که شباهت زیادی به حافظیه دارد حدود ۴ سال قبل از حافظیه شیراز ساخته شده است. بازسازی آن هم به گفته عباسیان به درستی صورت گرفته است. در کف این بنا تصویر چنگ به صورت حجاری شده به چشم می خورد.

عباسیان در خصوص بنای شمس العماره که در گذشته در محوطه همین ساختمان شهرداری انزلی بود گفت: پس از ساخت ساختمان شهرداری، این عمارت ۵ طبقه منهدم شد و امروز از آن سازه فقط پی مانده و در جای آن حوضی ساخته شده است. این ساختمان در ایران قدیم یکی از مرتفع ترین ساختمان ها محسوب می شد و در زمان ناصرالدین شاه دستور ساخت آن صادر شد. در آن زمان خستگی راه را در این بنا در می کرد.

وی در ادامه توضیح داد: این بنای سنگی و آجری که ایوان های چوبی زیبایی هم داشت طی ۲ سال با هزینه ۲۰۰ هزار تومان در آن زمان ساخته شده بود. ۱۱۰ سال پیش این بنا توسط مردم بازسازی شد اماچهارسال بعد گچبری های ارزشمند آن توسط موسیو هانسیس مسئول مالیه گیلان از کشور خارج شد. نهایتا در سال ۱۳۰۶ این بنا پس از ساخته شدن شهرداری انزلی تخریب شد.

آرامگاه لهستانی ها آخرین نقطه در نظر گرفته شده در این بازدید یک روزه بود. این آرامگاه مدفن ۶۳۹ نفر از آوارگان لهستانی بود. پیش از جنگ جهانی دوم آلمان نازی با شوروی و استالین به توافق رسیده بود که لهستان را تقسیم کند. یک و نیم میلیون لهستانی آواره شدند و آنها را به اردوگاه های کار اجباری فرستادند. لهستانی ها روزگار سختی را گذراندند. مرگ را پذیرفته بودند.

محمود عباسیان روایت می کند: نخستین گروه لهستانی ها در ۱۴ فروردین سال ۱۳۲۱ به وسیله کشتی از ترکمنستان به انزلی آمدند . لهستانی های که به شدت سختی کشیده بودند پوست و استخوان بودند. آنها هر لحظه مرگ را تجربه می کردند. به دلیل بیماری هایی که داشتند گیلان قرنطینه شد و لباس های آنها سوزانده شد. شمار زیادی از آنها جان خود را از دست دادند.

وی ادامه می دهد: لهستانی ها بهترین خاطره ها را از ایران و از انزلی داشتند . سالهای بعد وقتی خانواده هایشان آمدند یک تعداد گفتند بر سواحل انزلی بوسه زدیم. خودشان می گفتند مردم این سرزمین سخاوتمندانه ما را پذیرفتن و بدون اینکه بپرسند از چه دین و آیینی هستیم از ما پذیرایی کردند.

عباسیان اظهارداشت: دو بچه ۶ و ۸ ساله در جریان این اتفاقات از هم جدا می شوند و بعد از هفتاد و چند سال برادر بزرگتر برادر کوچکتر را اینجا پیدا می کند. او می گفت تمام این مدت صدای جیغ برادر کوچک در هنگامی که به زور او را می بردند در گوشم بود. همه عمر پیگیر بودم و نهایتا او را اینجا پیدا کردم. به دلیل همین داستان متفاوت است که امروز این دو قبر به درخواست همان مرد نیم متر بالاتر از سایر قبور است.

او در پایان صحبت هایش این ارتباط قوی در گذشته را عاملی موثر برای پیمان خواهرخواندگی دو شهر و دو ملت دانست.

بدین ترتیب این بازدید یک روزه از انزلی و تالاب گردی به پایان رسید و عباسیان از اصحاب رسانه خواست تا صدایشان را برای احیای تالاب ها به گوش مسئولین برسیم.

محمد حسن عاقل منش رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر رشت هم در این بازدید دقایقی به سخنرانی پرداخت و با تاکید بر ضرورت رسیدگی به اوضاع تالابها و همدلی مسئولین گفت: نیاز به برنامه ریزی دقیق وزمان بندی شده وجود دارد و محیط زیست می تواند نقش تعیین کننده ای داشته باشد.

وی با اشاره به بی مهری های صورت گرفته با تالاب های گیلان خواستار توجه ویژه استاندار آتی گیلان به این موضوع شد و بر ضرورت احیای تالاب انزلی تاکید کرد و گفت: رئیس شورا و رئیس کمیسیون بهداشت شورای اسلامی شهر رشت نیز پیگیر مسائل محیط زیستی و به خصوص تالاب ها هستند و امیدواریم با همدلی مسئولین تا سال آینده اتفاقات بهتری رقم بخورد.

تصاویری از کاخ موزه نظامی: