کمبود اسناد تاریخی برای ثبت قلعه‌رودخان/ کشفیات باستان‌شناسی به کمک ثبت جهانی قلعه‌رودخان می‌آیند
حرف تازه – میراث جهانی یونسکو نام عهدنامه‌ای بین‌المللی است که در تاریخ ۱۶ نوامبر ۱۹۷۲ میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید.
موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند و متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، هستند. بر پایه این کنوانسیون کشورهای عضو یونسکو، می‌توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به عنوان میراث جهانی کنند. حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوطه، به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود. مکان‌های میراث جهانی ثبت‌شده در سازمان یونسکو، مکان‌هایی مانند جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه یا شهر هستند، که هر کشور در هر سال فقط می‌تواند یک نامزد برای ثبت میراث فرهنگی یونسکو درخواست دهد.
تاکنون ۲۳ اثر ایران در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده که شامل ۲۲ اثر میراث فرهنگی و یک اثر میراث طبیعی است. ازجمله میراث فرهنگی ایران که در فهرست یونسکو ثبت شده‌اند می‌توان به چغازنبیل، تخت جمشید، میدان نقش جهان و… اشاره کرد. دراین میان به گفته محمدحسن طالبیان (معاون میراث فرهنگی کشور)، ۵۵ پرونده از میراث فرهنگی کشور در فهرست موقت ثبت جهانی یونسکو وجود دارد .
از جمله مکان‌هایی که در فهرست ثبت جهانی یونسکو قرار گرفته‌اند می‌توان به طاق بستان، دماوند، شهر تاریخی ماسوله، چشم‌انداز فرهنگی الموت، پارک ملی گلستان، منطقه حفاظت شده ارسباران، کوه سبلان، هگمتانه، مسجد کبود و … اشاره کرد. البته به گفته مسئولان میراث فرهنگی، در سال ۲۰۱۹ پرونده جنگل‌های هیرکانی و در کنار آن ثبت جهانی ماسوله به یونسکو پیشنهاد شده که ثبت آن منوط به رفع موانع موجود است.
به غیر از مکان‌های یاد شده، قلعه رودخان یکی دیگر از بناهای تاریخی ایران است که مسئولان معتقد هستند شانس ثبت آن در فهرست میراث جهانی یونسکو زیاد است و اکنون در حال تکمیل پرونده ثبت جهانی هستند.
شهرود امیرانتخابی (مدیرکل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان) در این خصوص گفت: با توجه به موقعیت منحصر به فرد قلعه رودخان، پرونده ثبت جهانی این بنای تاریخی در حال تکمیل است و ظرفیت‌های قلعه رودخان به اندازه‌ای‌ست که اگر برای ثبت جهانی آن اقدام شود قطعاً زودتر از ماسوله در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت خواهد شد.
او ادامه داد: قلعه رودخان به واسطه موقعیت خاصی که دارد هیچ ساخت و سازی در اطراف آن انجام نشده و محدودیت‌هایی که برای ثبت جهانی بناهای تاریخی به واسطه ساخت و سازهای غیرمجاز وجود دارد، درخصوص قلعه رودخان مطرح نیست.
به گفته مدیرکل میراث و گردشگری گیلان، یکی از مشکلاتی که در خصوص ثبت جهانی قلعه رودخان مطرح است این است که، اسناد و مدارک کافی که به لحاظ تاریخی بتواند در یک کتاب یا کتیبه خاص به قدمت این بنا اشاره داشته باشد پیدا نشده است.
انتخابی یادآور شد: از آن‌جایی که قلعه رودخان یک قلعه نظامی مخفی بود از این رو در کتاب‌های تاریخی نقل قول خاصی درباره این قلعه نشده است. تنها سند تاریخی که داریم کتیبه‌ای‌ست که در سردر یکی از درهای قلعه رودخان وجود داشت و اکنون در موزه رشت نگهداری می‌شود. این کتیبه متعلق به ۴۰۰ سال پیش است که توسط یکی از والی‌های رشت نوشته شده است و در آن به این نکته اشاره شده که در آن تاریخ این قلعه توسط آن والی رشت مرمت شده است.
او تصریح کرد: ما به دنبال کشف اسنادی هستیم که هویت قلعه رودخان را به صدها سال قبل بازگرداند. اگر هم نتوانیم به چنین اسنادی دست پیدا کنیم کشفیاتی که در این قلعه توسط باستان‌شناسان انجام شده، می‌تواند قدمت قلعه‌رودخان را نشان دهد. این کشفیات باستان‌شناسی که اکنون در موزه رشت نگهداری می‌شود، می‌تواند ما را در تکمیل پرونده ثبت جهانی قلعه رودخان یاری کند.
او خاطرنشان کرد: امسال مستندات پرونده ثبت جهانی قلعه رودخان آماده و برای سال ۲۰۲۰ ارائه خواهد شد. درعین حال قسمت شرقی قلعه رودخان مرمت شده و آماده بازگشایی است و در اردیبهشت ماه همزمان با روز میراث فرهنگی با حضور استاندار گیلان افتتاح خواهد شد.
قلعه‌رودخان عظیم‌ترین دژ نظامی و حکومتی گیلان و یکی از معتبرترین و مهم‌ترین سازه‌های تاریخی استان است. قلعه‌رودخان دارای سازهای آجری است که در فراز ارتفاعات جنگلی منطقه حیدرآلات شهرستان فومن قرار گرفته است. طول دیوارهای این قلعه ۱۵۰۰متر است. این قلعه در ادوار مختلف به نام‌های دژ رودخان، قلعه حسامی، هزار پله، سکسار، سگسال و… خوانده شده است.
قلعه‌رودخان حدوداً دارای هزار پله است و به این علت به هزار پله معروف است. قلعه‌رودخان در ۳۰ مرداد ۱۳۵۴با شماره ۱۵۴۹ در فهرست آثار تاریخی و ملی کشور به ثبت رسیده است.
مدیرکل میراث و گردشگری گیلان همچنین از مرمت و آغاز بهره‌برداری از خانه منجم‌باشی در لنگرود خبر داد و گفت: این بنا به مناسبت روز بناها و محوطه‌های تاریخی افتتاح شد.
ارسال دیدگاه