چرا اصلاح طلبان در انتخابات ریاست جمهوری ۸۴، باختند و احمدی‌نژاد رئیس جمهور شد؟/پاسخ معین را بخوانید

حرف تازه : انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ و انتخابات مجلس در سال جاری، فرصتی بود برای بازخوانی علل شکست اصلاح طلبان در انتخابات ریاست جمهوری ۸۴ و درس آموزی از آن.

در آن انتخابات حجت الاسلام مهدی کروبی، مصطفی معین و محسن مهرعلیزاده از جناح اصلاح طلبان و آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی از جناح میانه رو در مقابل محمود احمدی نژاد، علی لاریجانی و محمدباقر قالیباف از جناح اصولگرا، با یکدیگر رقابت کردند. سه نامزد اصلاح طلب به ترتیب ۱۷، ۱۴ و ۳ درصد آرا را کسب کردند و هاشمی رفسنجانی و احمدی نژاد به ترتیب با ۱۹ و ۲۱ درصد آرای ماخوده به مرحله دوم راه یافتند که نتیجه آن دور از رقابت ها هم پیروزی احمدی نژاد و ۸ سال ریاست جمهوری مداوم او بود.

مفسران سیاسی بسیاری بر این باورند که اگر اصلاح طلبان در آن انتخابات روی یک نامزد اجماع می کردند، یا در همان مرحله اول پیروز می شدند یا دست کم به جای احمدی نژاد، یک نامزد اصلاح طلب به مرحله دوم برای رقابت با هاشمی راه می یافت. همین برآورد بود که منجر به کناره گیری عارف از نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ شد تا کفه آرای حجت الاسلام حسن روحانی به عنوان نامزد اعتدال گرایان سنگین تر شود. در انتخابات اخیر مجلس نیز محمدرضا عارف چندین بار در سخنانش به لزوم پندآموزی از نتیجه انتخابات سال ۸۴ اشاره کرد. ارائه تنها یک فهرست انتخاباتی از سوی اصلاح طلبان در این دور از رقابت ها هم گویای توجه به همین نکته بود.

با گذشت ۱۰ سال از شکست اصلاح طلبان در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۴، مصطفی معین در گفت و گو با ویژه نامه نوروزی روزنامه شرق به تشریح علل این شکست پرداخته است.

به گفته این نامزد اصلاح طلبان در انتخابات مذکور، مقصران اصلی شکست، باندها، گروه‌ها و گرایش‌های سیاسی ای بودند که سعی کردند فرصت‌های دولت اصلاحات را که دولتی برخاسته از یک حماسه مردمی و یک جنبش اصلاح‌طلبی در دوم خرداد بود به بحران تبدیل کنند. آن بحران‌های ۹ روز یک بار را می‌گویم؛ کوی دانشگاه و قتل‌های زنجیره‌ای. بحران‌سازی‌هایی که در کشور و دانشگاه‌ها صورت می‌گرفت و بعد در روزنامه‌های کثیرالانتشار تیتر می‌شد، برای کشور بحران ایجاد می‌‌کرد و باعث دلزدگی و سرخوردگی مردمی شد.

وی دومین قصور را از ناحیه روشنفکران و تحصیل‌کرده‌ها، به ویژه تشکل‌های دانشجویی آن زمان می‌داند که در رأس آن دفتر تحکیم وحدت بود. وزیر علوم دولت اصلاحات ادامه داد: آنها بر اساس تحلیل نادرست و نابه‌جا انتخابات را تحریم کردند. حالا یا به خاطر ایده‌آل‌گرایی یا به خاطر نداشتن واقع‌گرایی و شناخت جامعه. این تحلیل را داشتند که ما چه بیاییم و چه نیاییم. فلان شخص که منظورشان آقای هاشمی‌رفسنجانی بود رئیس‌جمهور می‌شود پس چرا ما بیایم و وسیله آن شویم؟! از یک طرف می‌گفتند ما دیده‌بان دموکراسی و حقوق بشر هستیم؛ اما در موعد انتخابات که سرنوشت‌ساز بود و باید از حقوق مردم دفاع می‌کردند آن را تحریم کردند! تحریم هیچ وقت جواب خوبی نیست. تحریم برای اپوزیسیونی است که اساس این نظام را قبول ندارد.

به زعم معین، سومین مسئله‌ تقسیم شدن آرا بود. او با اشاره به اینکه از ابتدای اعلام نامزدی در اولین مصاحبه مطبوعاتی خود،‌ اعلام کرد “در هر لحظه‌ای اگر برای من روشن شد که اقبال و گرایش مردم به سمت کاندیدای اصلاح‌طلب دیگری است، انصراف خواهم داد”، افزود: من حتی زمان انتخابات هم پیشنهاد دادم نظرسنجی شود، پذیرفته نشد و آرا تقسیم شد. نمی‌شود بدون نظرسنجی هر کسی بگوید من بیشترین مقبولیت را دارم. این روش یک ارزیابی تخصصی است که باید انجام می‌شد اما بی‌طرفانه و علمی. من هم آمادگی آن را داشتم. نمی‌گفتم مثلاً وزارت اطلاعات، صدا و سیما یا فلان نهاد دولتی نظرسنجی را انجام دهد. گفتم خودمان بنشینیم با هم توافق کنیم. به عنوان یک پروژه که افراد یا نهادی را که قبول داریم، کار نظرسنجی را انجام دهد اما نپذیرفتند.

وی در ادامه به بدنه دولت در سطح استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و مسئولان اجرایی در دولت اصلاحات در جریان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۴ اشاره کرد و گفت: تحلیل آنها این بود که خواه ناخواه فلان کس رئیس‌جمهور می‌شود؛ بنابراین دلیلی ندارد ما خیلی تلاش کنیم. حالا من نمی‌خواهم خیلی بدبینانه قضاوت کنیم. شاید نخواستند موقعیت خود را در دولت بعدی از دست بدهند یا… ولی در هر صورت حالت انفعالی بر آنها حاکم بود. این را فقط من نمی‌گویم، آقای هاشمی هم گفتند. من شاهد این موضوع بودم. آن‌طور که باید فعال باشند، با اعتماد به نفس و قوی برخورد کنند و بر اجرای انتخابات نظارت کنند، عمل نکردند.

با گذشت ۱۰ سال از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۴، مصطفی معین می گوید که او نامزد منتخب سیدمحمد خاتمی، در آن انتخابات بوده است. او می گوید: بعد از رد صلاحیتم دیدید که شاه‌بیت صحبت ایشان که «معین باید بیاید» را پوستر کردند.

اما چرا با وجود چنین حمایتی معین رای نیاورد؟ او در پاسخ به این سوال می گوید: در آن شرایط، جبهه اصلاحات مدیریت نداشت. اگرچه رهبری اصلاحات را آقای خاتمی بر عهده داشت ولی او رئیس‌جمهور بود؛ به همین دلیل چون شخصیت حقوقی اش اجازه نمی‌داد که وارد انتخابات شود و کمک کنند، عملاً کنار بود.

خبرآنلاین