پیاده‌راه فرهنگی بدون آفتاب و باران خوش است!

علی علیزاده ازبری: حس نوشتن این مطلب از مدتها قبل در من وجود داشت تا اینکه هفته گذشته با دیدن یک کاریکاتور در فضای مجازی آن حس به عمل نگارش این متن منتهی شد گرچه آن کاریکاتور هنرمندانه آنچیزی را که لازم است در چند بند گفته شود در ضمن یک نقاشی به تصویر کشیده است.

در آب و هوای بی ثبات رشت که بیشتر روزهای سال یا بارانی هست یا آفتاب شدید ، پیاده راه لزوما باید از شرایط و امکانات مناسب برخوردار باشد. وقتی اهل رشت قرار است آنجا پیاده روی کنند.پس فضا و امکانات باید برای پیاده روی مهیا باشد.شرایط آسایش محیطی اگر به صورت طبیعی مهیا نیست حتی  به صورت تصنعی ایجاد گردد.در محوطه پیاده راه با وجود سنگ فرش شدن زمین در مساحت خیلی زیاد و نیز وجود دیوارها و ساختمانهای بلند اطراف، امکان تبادل دما بین زمین و هوا کمتر و از حالت طبیعی خارج شده است. بنابراین شرایط آسایش محیطی در بیشتر روزهای سال فراهم نیست.در این چنین فضایی در مرحله اول این درختان و فضای سبز هستند که می توانند این چرخه را به تعادل نزدیک تر بکنند . سپس باید به ابزار و امکانات صنعتی فکر کرد.

محوطه پیاده راه از سبزه میدان تا میدان شهرداری و حتی تا قسمتی از خیابان سعدی به شدت دچار فقر فضای سبز هست. تعداد چند اصله درخت آن هم از تیره نخل و سوزنی برگان و نیز چند اصله چنار که هیچکدام بومی استان ما هم نیستند تنها دارایی فضای سبز آن منطقه است . بنابراین هم باید سهم فضای سبز علی الخصوص درخت ، در آن طرح بیشتر بشود و هم سهم درختان بومی و خاص این ناحیه جغرافیایی افزایش پیدا بکند.

در حالیکه در خیابان های شهرهای مختلف کشور ما بیشتر به حرکت ماشین توجه شده و به حرکت انسان ها کمتر اهمیت داده شده است و با توجه به اینکه حجم زیادی از سفرهای درون شهری ، خریدها و خیابان گردی ها مربوط به پیاده روی می شود و از طرفی امروزه پیاده روی در بین اقشار مختلف مردم خصوصا گروههای سنی میانسالان و بالاتر رونق بیشتری پیدا نموده است لزوم طراحی و ساخت پیاده راه توجیه می شود. ایجاد فضای مناسب پیاده روی می تواند منجر به حفظ کیفیت زندگی شهری و شادابی شهروندان شود.همچنین پیاده روی تاثیر زیادی برسلامت جسمی و روحی وکاهش آلودگی ها دارد. اما بدون شک ایجاد پیاده راه همراه با سرسبزی و گل و سبزه می تواند کارایی آن را افزایش بدهد.

پیاده راه فرهنگی رشت طرح بسیار خوبی است که از خیابان علم الهدی شروع شده بود و در سال جاری با گسترش بیشتر به میدان شهرداری و ابتدای خیابانهای اطراف نیز کشیده شد که علاوه بر ایجای فضای مورد نیاز برای پیاده روی ،امکان لذت بردن از یک بازار گردی همراه باتماشای نمادهای بومی و تاریخی را برای شهروندان فراهم نموده است. اما به نظر نگارنده بزرگترین نقطه ضعف این طرح فضای سبز بسیار کم آن است ظاهراَ طراحان یا مجریان در فکر آن نبوده اندو اصلا فضای سبز در طراحی آنان جایی نداشته است.درشهرهای مناطق مرکزی ایران که آب و هوای خشک و بیایانی و حسرت سرسبزی دارند ،با درک اهمیت طبیعت تلاش فراوان نموده اند که محیط زندگی خود را به زینت درخت و سبزه و طبیعت آراسته نمایند وچقدر مسئولانه با درختان و سرسبزی شهری برخورد می کنند و برای نگهداری آنها هزینه می نمایند. اما بر کسی پوشیده نیست که سرانه فضای سبز شهری رشت بسیار پایین تر از میانگین کشوری است. ارقام سرانه فضای سبز برای شهر رشت حدود  ۳ متر مربع است که این رقم در سطح کشور ۸ تا ۱۲ متر مربع و در سطح جهان ۲۰ تا ۲۵ متر مربع می باشد.

با شرایط موجود در پیاده راه فرهنگی رشت به دلیل نبودن سایه در روزهای آفتابی ازکارایی آن به شدت کاسته میشود و شهروندان باید منتظر غروب آفتاب باشند تا بتوانند از آن فضا استفاده ببرند.در روز های بارانی هم باز به دلیل اینکه هیچ قسمتی از پیاده راه سرپوشیده نیست استفاده از آن بسیار محدود می شود. آیا با صرف این همه هزینه شهروندان فقط باید منتظر ایجاد شرایط مناسب مثلا فرا رسیدن شب یا روزهای ابری باشند؟

برای لذت بردن از یک فضا چه پیاده روی باشد یا هر استفاده دیگر باید شرایط آسایش محیطی فراهم باشد . این شرایط آسایش در حالت طبیعی و با توجه به پارامترهای مختلف محیطی در ساعاتی از شبانه روز یا ماههایی از سال فراهم می گردد که باید شناسایی گردد .اما با توجه به این همه هزینه و صرف وقت و ایجاد آن هم سازه های بتونی ،نباید فقط به انتظار ایجاد شرایط طبیعی ماند . بر کسی پوشیده نیست که یکی راه های ایجاد این شرایط آسایشی ایجاد فضای سبز و استفاده از توانایی بالای درختان در پالایش محیط است اما این فضای طبیعی در آن منطقه از قبل کم بوده و در طراحی بافت پیاده راه هم به آن چندان توجه نشده است.

شاید ما به دلیل نزدیکی به طبیعت خدادادی سبز ، از محیط سبز شهری غافل شده ایم.گرچه دست یابی به جنگل و فضای سبز برای ما ساکنان شمال کشور آسان و دست یافتنی است .اما این دلیل کم توجهی به محیط شهری نمی شود. درختان در محیط شهری می توانند محیط آلوده و مصنوعی شهر را تمیز و تلطیف نمایند . در زمانی که زندگی در میان آهن و بتن و ترافیک، از کیفیت زندگی کاسته است این درختان هستند که می توانند  هوای پاک ، سرسبزی و حتی صدای پرندگان را به محیط شهری آورده و به ما نشاطی دوباره ببخشند .آری ما می توانیم طبیعت را در کنار خود داشته باشیم.

نگاه کردن به یک درخت با لذت بسیاری همراه است و این لذت در مناظر تصنعی شهری با مشاهده شاخ و برگ طبیعی درختان در مقایسه با اشکال مختلف ساختمان ها لذت بیشتری دارد. درختان ، رنگ ، بافت و اشکال مختلفی را در محیط های شهری ایجاد می کنند. رنگ آنها در فصل های مختلف تنوع و شادابی در محیط ایجاد میکند . علاوه بر  جذبه بصری ، صدای شاخ و برگ های درختان در اثر وزش باد انسان را به یاد طبیعت روستاها می اندازد و ذهن را از صداهای آشفته شهری دور می کند.

یک تک درخت، به تنهایی به اندازه چندین کولر هوا را مطبوع و خنک می کند .درختان در کاهش میزان سرب به ویژه در حاشیه ی جاده ها و خیابانها نقش مؤثری دارند. کربن را جذب می کنند و در تعدیل آب و هوا و همچنین کاهش آلودگی صدا نیزنقش اساسی دارند. اثرات فضای سبز در جذب گردشگر نیز غیر قابل انکار است.

نتیجه اینکه درختان در سلامتی و آسایش ساکنان شهرها سهم بسیاربزرگی دارند و این همه خوبی را بی منت در اختیار ما می گذارند.با این همه مزیت حال چرا درخت کاری،باغچه ، سبزه و گل وکلا ایجاد فضای سبز طبیعی در پیاده راه فرهنگی رشت مورد توجه نبوده جای سوال دارد.

منبع : شمال ما