پذیرش استعفای ظریف از سوی روحانی گل به خودی است/ این استعفا می‌تواند به احیای پست نخست وزیری بیانجامد/ عقب‌نشینی‌های استراتژیک روحانی باعث به هم خوردن زمین بازی شد

حرف تازه – فیاض زاهد در گفت‌و‌گویی درباره تاثیر استعفای محمدجواد ظریف از وزارت امور خارجه گفت: فکر می‌کنم این خبر تا الان بازتاب بین‌المللی گسترده‌ای داشت. ظریف در کنار روحانی معمار برجام بود، حال اگر استعفای ظریف پذیرفته شود این پایان یک دوران جدید در سیاست‌ خارجی ایران خواهد بود.

وی با اشاره به پیامدهای‌ بین‌المللی پذیرفتن این استعفا از سوی رئیس‌جمهور گفت: اگر این اتفاق بیافتد، رفتارها در سطح منطقه‌ای به سمت تندتر شدن فضای دیپلماسی خواهد رفت و به شکلی هم شاید زمینه‌های رد FATF و خروج ما از برجام شکل بگیرد و این دقیقا سناریویی است که تندروهای داخلی و لابی اسرائیل، عربستان و کاخ سفید دنبال می‌کنند و می‌تواند برای کشور فاجعه‌آمیز باشد.

این استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاح‌طلب تصریح کرد:‌ این استعفا در بخش داخلی هم به گسترش ناامیدی و کاهش سرمایه‌های اجتماعی از دست رفته، تضعیف بیشتر پایگاه دولت روحانی، تضعیف موقعیت شخص روحانی در حاکمیت و افکار عمومی خواهد شد، من فکر می‌کنم آقای روحانی اگر با استعفای ایشان موافقت کند گل به خودی زده و به شدت دامنه اعتبار سیاسی او در داخل و خارج از کشور مخدوش می‌شود.

زاهد خاطرنشان کرد: همیشه گفته‌ام که تندروها، تندروها را تقویت می‌کنند. وقتی ترامپ در آمریکا به قدرت رسید و این مواضع را گرفت اعلام کردم که زمینه‌ها برای بازگشت پوپولیسم و افراطی‌گری و تندروی در ایران فراهم خواهد شد. به نظر می‌رسد اگر ظریف به طور قطعی از وزارت خارجه برود آخرین نفس‌های دولت به شماره خواهد افتاد، شاید این دولت تا پایان هم به کار خود ادامه دهد اما با از دست دادن پایگاه اجتماعی خود بین مردم و همینطور فقدان قدرت لابی‌گری و اثربخشی در حاکمیت به یک دولت بی‌یال و کوپال بدل می‌شود که تندروها علیرغم رای درخشان مردم ایران از فردای آن روز این را دنبال کردند.

وی گفت: دولت با مواضع انفعالی و ضعف رسانه‌ای و فقدان رابطه با نخبگان و با از بین بردن نهادهای مرجع بین دولت و مردم و عقب نشینی‌های استراتژیک و غلط آقای روحانی باعث به هم خوردن زمین بازی شد و این نشانه‌ای است از یک اتفاق مهم‌تر و آن اینکه در حالی که یک دولت رسمی در کشور وجود دارد، ظاهرا دولت دیگری هم در حال فعالیت است. از طرفی هم شاید رفتن ظریف و همینطور پایان دولت روحانی زمینه‌ای را برای یکسان کردن حاکمیت ایجاد کند به این معنا که سِمَت ریاست جمهوری حذف شود و پست نخست وزیری احیا شود.

این تحلیل‌گر سیاسی یادآور شد: این شکل عجیب و غریبی که در کشور می‌بینید که محیط زیستی‌ها را می‌گیرند و می‌گویند جاسوس هستند وزارت اطلاعات می‌گوید جاسوس نیستند و این سردرگمی و آشفتگی در چهل سالگی انقلاب نشانه مطلوبی نیست و به هرحال جمع‌بندی من این است که چه ظریف بماند چه ظریف برود یک پیام بسیار منفی به جامعه داخلی و جامعه بین‌الملل داده شده است.

وی ادامه داد: به نظر من ظریف هم آدم صبوری است ولی احتمالا کارد به استخوانش رسیده چون ظریف کاشانی است و کاشانی‌ها خیلی اهل ریسک و ماجراجویی نیستند،‌ حتما خیلی فشار و روحی و سیاسی روی آقای ظریف زیاد بوده و فکر می‌کنم آمدن بشاراسد بدون هماهنگی با وی هم بی‌تاثیر در تصمیمی که ایشان گرفت، نبود.

این کارشناس مسائل سیاسی و اجتماعی در پاسخ به این سوال که یکی از رویکردهای جناح مقابل دولت همواره تحت فشار قرار دادن دولت در عالی ترین سطح بوده که بحث استیضاح و عدم کفایت رئیس‌جمهور را همواره در مجلس مطرح می‌کردند حال آیا جریان رقیب دولت این برداشت را دارد که با استعفای ظریف به موفقیت رسیده است؟ گفت:‌ این اتفاق هرچند که وطن پرستان را در داخل و خارج از کشور بسیار ناراحت کرد، طرفداران صلح را هم در جهان نگران کرد، چون رفتن ظریف یک معنا دارد و آن پایان مذاکره و آغاز تنش است.

وی ابراز کرد: در حال حاضر دولت اسرائیل و عربستان سعودی و تیم کاخ سفید به دنبال جنگ با ایران هستند بخش‌هایی از نهادهای امنیتی و سیاسی در کاخ سفید با این کار مخالفند و کنگره آمریکا هم با این امر موافق نیست اما لابی‌ها و جریانی که بعد از رفتن جرج بوش همچنان وجود دارد خیلی علاقه‌مند هستند که از رئیس‌جمهور جاه‌طلبی مثل ترامپ برای این‌کار استفاده کنند.

زاهد افزود: طبیعتا رفتن ظریف به عنوان یکی از ارکان دولت چه بسا زمینه‌ساز استعفاهای دیگری در دولت شود و این خطر در یک بازی محاسبه نشده هم از نظر احساسی و روانی و هم از نظر فشار افکار عمومی وجود دارد. چون دولت روحانی در بین مردم به پایین‌ترین سطح محبوبیت خود رسیده و علت اصلی مشکلات را به درستی به مردم توضیح نداده که علت از کجا می‌تواند باشد یا چه عوامل موثری در حوزه کارکرد غیر دولت هم تاثیرگذار بوده است. 

این تحلیل‌گر مسائل سیاسی و اجتماعی اظهار داشت: جناح مقابل با برجسته کردن مشکلات مردم، روحانی و دولتش را مسئول این نابسامانی می‌دانند. وقتی جامعه‌ای به اینجا می‌رسد بهترین زمان برای آمدن یک مصلح آمر نظامی قدرتمند فراهم می‌شود که بتواند فضا را یکدست کند و شرایط اقتصادی را بهبود ببخشد و با جامعه جهانی وارد یک گفتمان جدید شود مردم هم می‌خواهند زندگی کنند.

وی در پاسخ به این سوال که ظریف با توجه به بینش و تجربه‌ای که دارد قطعا بهتر از هرکس دیگری از عواقب و هزینه‌هایی که پس از رفتنش به کشور و مردم وارد می‌شود آگاه است اما چرا این تصمیم را گرفت؟، گفت: احساس من می‌گوید آقای ظریف نگران خطر بزرگتری بودند. می‌شود حدس زد که ظریف دارد خطر بزرگتری را برای کشور می‌بیند که حاضر شده چنین هزینه‌ای را به کشور و دولت تحمیل کند که این هزینه قطعا ناامیدی اجتماعی خواهد بود.

زاهد ادامه داد: اما ظریف چه چیزی را می‌بیند که حاضر است این هزینه‌ها را تحمیل کند تا ما به آن خطر بزرگتر نیفتیم؟ فکر می‌کنم آقای ظریف به جمع‌بندی رسیده که اگر شوکی وارد نکند شاید این روندها ما را به سمت مسیر خیلی خطرناکی ببرد و او حاضر شده خود را فدا کند، او خودش، خودش را اخراج کرد که یک شوک به جامعه وارد کند تا جلوی خطر بزرگتری را بگیرد.