نگاهی به کارنامه و میراث «مورالس» در بولیوی

حرف تازه – «ایوو مورالس» رییس جمهوری چپگرای بولیوی روز یکشنبه در اثر فشار ارتش این کشور مجبور به استعفا شد و دیروز (دوشنبه) کشورش را به مقصد مکزیک ترک کرد.

با کنار زدن مورالس از قدرت، آینده کشور بولیوی در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است و معلوم نیست ژنرال‌های ارتش که حالا به واسطه خلاء قدرت “تمشیت” امور را به دست گرفته‌اند با میراث و کارنامه موفق و درخشان اقتصادی مورالس چه خواهند کرد؟

مورالس با وجودی که چپگرا بود و رابطه نزدیکی با دولت چپگرای ونزوئلا داشت اما مسیری کاملا متفاوت با “هوگو چاوز” را در پیش گرفت به نحوی که کارنامه او از مدیریت اقتصادی ۱۳ ساله کشور فقیر بولیوی (بدون منابع و ثروت سرشار نفتی که ونزوئلا روی آن خوابیده است) به هیچ وجه قابل مقایسه با میراث چاوز که به صورت ورشکستگی گسترده اقتصادی در ونزوئلا نمایان شده است، نیست.

مورالس از سال ۲۰۰۶ به مدت بیش از ۱۲ سال رییس جمهوری بولیوی بود و در دوران او اقتصاد کشور فقیر بولیوی به سمت مثبت متحول شد.

کشور ۱۱٫۵ میلیونی بولیوی حتی به اذعان مخالفان سیاسی مورالس، در دوره این رییس جمهوری چپگرا متحول شد و مردم بومی بولیوی که پیشتر در حاشیه بوده و به شدت در فقر به سر می‌بردند با الگویی از رشد اقتصادی و توزیع عادلانه‌تر ثروت و امکانات از حاشیه به متن آمدند و شکاف شدید بین فقیر و غنی تا حدود زیادی ترمیم شد.

مورالس در سال ۲۰۰۹ با تغییر قانون اساسی بولیوی فرصت‌های برابر آموزشی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و اداری  را در اختیار بومیان فقیر و حاشیه‌نشین قرار داد تا با اقلیت سفید پوست مهاجر بولیوی که قرن‌ها امکانات و ثروت کشور را در اختیار داشتند، امکان رقابت برابری داشته باشند.

مورالس در هواپیما و هنگام ترک بولیوی به مقصد مکزیک/عکس: توییتر مورالس

مورالس به بیش از ۳۰ زبان بومی رایج در مناطق مختلف بولیوی در کنار زبان رسمی اسپانیولی، رسمیت داد.

آمارها حاکی است در طی دوران ریاست جمهوری مورالس، متوسط نرخ رشد اقتصادی بولیوی به طور میانگین و متناوب بیش از ۴ درصد (حدود ۵ درصد) بوده است و در اثر این رشد مداوم اقتصادی، درآمد سرانه بولیویایی‌ها طی ۱۳ سال گذشته بیش از ۶۰ درصد رشد داشته است.

مورالس در دوران ریاست جمهوری خود درصد فقر را در بولیوی از ۶۵ درصد به ۳۰ درصد کاهش داد و بیش از ۳ میلیون بولیویایی را از طبقه فقیر به طبقه متوسط ارتقا داد.

او در سال ۲۰۰۶ یعنی در همان سال نخست ریاست جمهوری خود صنعت نفت و گاز بولیوی را ملی کرد و سفره شرکت‌های خارجی و خصوصی را از منابع نفتی و گازی (محدود) بولیوی قطع کرد و سهم خزانه دولت را از منابع درآمدهای نفتی از ۲۰ درصد سابق به ۸۰ درصد رسانید و بیشتر درآمد حاصل از این اقدام را صرف توسعه مناطق فقیر در زمینه‌های اقتصادی، آموزشی، بهداشتی و زیر ساختی کرد.

در دوران مورالس با وجودی که روابط اقتصادی کشور بولیوی با کشورهایی چون چین، روسیه و برخی دیگر از کشورهای چپگرای آمریکای لاتین از جمله ونزوئلا و کوبا تقویت شد، اما مورالس و مدیران ارشد اقتصادی او با قبول الگوی بازار آزاد سعی در باز کردن درهای اقتصاد کشور به روی همه کشورهای جهان و خلق فرصت رشد و شکوفایی اقتصادی برای کشور بولیوی داشتند و تا حدود زیادی هم در این مهم موفق شدند.

مورالس منتقد جدی سیاست‌های مداخله‌جویانه و ” امپریالیستی” ایالات متحده آمریکا در آمریکای لاتین و جهان بود.

نطق ۹ دقیقه‌ای او در روز چهارشنبه ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۸ در نشست شورای امنیت در حضور ترامپ و دیگر رهبران ۱۵ عضو شورای امنیت، در دفاع از موضع ایران و برجام هنوز در یادها مانده است.

او در این نطق به شدت به سیاست‌های کنونی ترامپ و اقدامات دولت ایالات متحده آمریکا طی دهه های گذشته از جمله حمایت از دیکتاتورها و انجام کودتاها در اقصی نقاط جهان تاخت و حتی به ماجرای کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ علیه دولت ملی “محمد مصدق” در ایران اشاره کرد و این قبیل اقدامات را در راستای خوی امپریالستی و مداخله جویانه آمریکا تعبیر و تفسیر کرد.

او در آن جلسه گفت: “دولت بولیوی  قویا تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه دولت و ملت ایران را محکوم می‌کند.”

مورالس دیروز در حالی کشور بولیوی را تحویل مخالفان و ارتش بولیوی داد که هم‌اینک منابع ارزی این کشور فقیر بیش از ۵۰ درصد از تولید ناخالص داخلی یک سال کشور را در خود جای داده است.