نم و رطوبت مهمان خانه میرزا کوچک جنگلی

مهری شیرمحمدی – خانه میرزا کوچک خان جنگلی، هرچند امروز جزو یکی از مراکز دیدنی شهر رشت است، ولی تا دو دهه پیش مخروبه ای بیش نبود. درست در لحظه ای که کلنگ نوسازی بر پیکره نحیف خانه یونس استادسرایی فرود می آمد، نوه ی «شیخ علی امین ورزلی»، یکی از بازماندگان جنبش جنگل، جلوی لودر تخریب را گرفت.
مهندس مرتضی شگفت در کسوت شهردار وقت رشت، توانست نظر مالکین را که مجوز نوسازی گرفته بودند، جلب نموده و با حمایت های شورای نخست شهر رشت و مشارکت های مردمی مخروبه ای را که حتی ستون های چوبی اش را برای تولید ذغال سوزانده بودند، از روی عکس های بجا مانده از نو بسازد.
دیوارهای رطوبت زده
حالا در شرایطی که هنوز بارندگی های پاییزی شروع نشده، خبر رسیده که ماه هاست نم و روطبت میهمان خانه میرزا شده است. رطوبتی که بازدید خبرنگار ما نشان می دهد رطوبت بحدی در دیوار بالا زده که بنظر می رسد سقف نیز چکه کرده است.
اکنون در هوای مرطوب گیلان، کپک های روی دیوار خانه میرزا پشت قاب عکس ها پوشیده مانده و همین پوشش باعث شده وضعیت بدتر گردد.
اگرچه یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی گیلان، در بهار سال جاری موضوع نم زدگی سقف خانه ی میرزا کوچک خان را گزارش داده بود، ولی بررسی ها نشان می دهد که رطوبت بر اثر از بین رفتن اتصال حلب دیوار رو به خیابان و نفوذ آب باران سقف، به داخل شکاف دیوار بوده و گچ آن سوی دیوار را نیز دچار خوردگی کرده است.
اگرچه در برخی از بخش های سقف، سفال های موسوم به قاشقی قرمز رنگ نیز نیاز به مرمت دارد، اما تعمیر یک حلب به کمک یک حلب ساز، هزینه زیادی نمی خواهد که شهرداری نتواند از عهده آن براید.
در جوار خانه میرزا، مغازه ای است که از زمان شورای دوم صحبت خرید آن و انضمامش به مجموعه میرزا در جلسات شورای شهر رشت شنیده می شد. مغازه ای که قبلا جزو بنای اصلی میرزا بوده است. اما با گذشت یک سال از فعالیت شورای پنجم هیچ خبری از خرید این مغازه شنیده نمی شود و درست در نقطه اتصال این مغازه است که حلب دیوار باز شده و رطوبت عمارت را بالا برده است.

بنای نوسازی که ثبت ملی شد
خانه میرزا کوچک جنگلی اگرچه همان عمارت نخستین و قدمت دار نیست، اما بواسطه پرورش یک شخصیت مهم تاریخی، به پیشنهاد اداره کل میراث فرهنگی گیلان و تایید سازمان میراث کشور، در سال ۱۳۸۶ در فهرست بناهای میراث ملی به ثبت رسیده است.
معاون اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری گیلان، درباره بناهای تاریخی ثبت شده در فهرست بناهای میراثی کشور می گوید: اگرچه مالکیت عمارت میرزا کوچک در اختیار شهرداری رشت است، اما طبق قانون برنامه ششم توسعه، هر بنایی که در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت می شوده، وظیفه نگهداری و هزینه کرد برای مرمت آن بر عهده همان اداره است.
ولی جهانی می افزاید: مرمت و نگهداری بناهای میراثی می باید با هزینه اداره مالک و نظارت سازمان میراث فرهنگی باشد. اگرچه خانه میرزا کوچک خان در مالکیت شهرداری است، اما به این دلیل که در فهرست آثار ملی کشور به شماره ۲۲۵۰۸ در ۲۷اسفند ماه ۱۳۸۶، ثبت شده است، این اداره وظیفه دارد نسبت به نگهداری بنا به مالک تذکر دهد.
وی ادامه می دهد: متاسفانه شهرداری رشت در حفظ و نگهداری ۴بنای میراثی ثبت شده که در اختیار دارد، کوتاهی می کند و بر همین اساس تاکنون چندین اخطار کتبی به شهردار اسبق رشت ارسال شده تا فکری به حال مرمت بناهای میراثی که در اختیار دارند، بنماید.
وی تاکید می کند، ادامه این روند موجب خواهد شد، اداره کل میراث فرهنگی موضوع را از طریق اداره بازرسی پیگیری نماید.
اکنون اختیار خانه میرزا کوچک خان، در حیطه سازمان فرهنگی و ورزشی شهرداری رشت است و علاوه بر نمایشگاه های دوره ای درب این خانه به روی گردشگران باز است.

چاه پر آب و فضای سبزی که از بی آبی رنج می برد
در سال جاری قیمت بلیت بازدید از این عمارت افزایش یافت و درآمد آن به حساب سازمان فرهنگی واریز می شود. بنابراین می توان از محل درآمد برای مرمت آن هزینه کرد. زیرا علاوه بر نم زدگی دیوارها، فضای سبز حیاط عمارت نیز دچار خشکی و سوختگی شده است. اگرچه روزهای اخیر شاهد بارندگی در مرداد ماه بودیم، ولی بازدید خبرنگار ما در هفته دوم مرداد ماه، نشان می داد در شرایطی که چاه آب حیاط عمارت پر آب است، فضای سبز عمارت از بی آبی رنج می برد.
به گفته نگهبان این عمارت، آبیاری فضای سبز عمارت با آب شرب صورت می گیرد و چون فشار آب محله استادسرا در طول روز پایین است، امکان آبیاری نیز کاهش می یابد.
این نگهبان یادآور می شود که چند بار درخواست خرید پمپ آب را از طریق سازمان فرهنگی پیگیر شده است تا بتوانند از آب چاه برای آبیاری درختان استفاده نمایند.
پیگیری برای رفع مشکل
رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر رشت درباره این عمارت می گوید: خانه میرزا کوچک جنگلی بجز آنکه یک اثر تاریخی و میراثی است، بخشی از هویت فرهنگی شهر رشت است.
محمد حسن عاقل منش با اشاره به تلاش های شورای اول و دوم در احیای این عمارت و واگذاری آن به بخش خصوصی تصریح می کند: نگاه کمیسیون فرهنگی همواره این بوده که درب خانه میرزا به روی شهروندان و گردشگران باز باشد.
وی اگرچه از موضوع رطوبت دیوارها مطلع نیست، ولی تاکید می کند که موضوع را پیگیری نموده و به منظور رفع مشکل اقدام خواهد کرد.
مدیر عامل سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری رشت نیز خانه میرزا کوچک جنگلی را هویت تاریخی رشت می داند.
علیرضا حسنی با اینکه مطلع نبود که این عمارت در فهرست بناهای میراثی کشور شماره ثبتی دارد، ولی یادآور می شود که تاکنون چند بار مرمتگر سقف و سفال را برای بازدید از عمارت آورده تا بتواند مشکل را برطرف نماید.
وی می افزاید: نگهداری بناهای میراثی به دلیل فقدان استادکاران ماهر از یک سو و فقدان سفال سقف در بازار بسیار مشکل است و سازمان میراث فرهنگی می باید در این راستا همکاری نماید.
حسنی وعده می دهد که تا رفع زیر بنایی مشکل رطوبت ساختمان موضوع را پیگیری می نماید. وی همچنین می افزاید: نامه خرید پمپ برای استفاده از آب چاه عمارت در دستور کار این سازمان است.
مخروبه ای که سال ۱۳۸۰ به مبلغ ۶۰ میلیون تومان به شهرداری فروخته شد، به همت بنیاد پژوهشی میرزا کوچک جنگلی و مشارکت های مردم گیلان و حتی برخی از اساتید غیر ایرانی مقیم دیگر کشورها، از نو بازسازی و احیا گردید. هرچند شهرداری در آن مقطع این عمارت را به صورت ۹۹ساله به بنیاد مذکور اجاره داد، ولی این قرارداد لغو و اختیار آن بر عهده سازمان فرهنگی واگذار گردید. اکنون که سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری رشت اختیار این بنا را برعهده دارد، انتظار می رود بیش از زمانی که در اختیار بخش خصوصی بوده، برنامه های متنوع فرهنگی در این عمارت برگزار گردد.