نقش رسانه ها در تنویر یا انحراف افکار عمومی

حرف تازه – رسانه بدون هیچ تردیدی از اهرم ها و عواملی است که در جوامع دموکراتیک، پل پیوندی میان مردم و حاکمیت سیاسی به حساب می آید. بر این اساس انتظار می رود در جهت انتقال درست، دقیق و مطمئن اطلاعات و آگاهی های سیاسی-اجتماعی به مخاطبان، کاملا بی طرف، غیرجانبدارانه عمل کرده و باموضع گیریهای جهت دار، افکارجمعی و اذهان مخاطبان را مغشوش و منحرف نسازد.

باور این معنا به طور نمونه در ماههای اخیر در پوشش اخبار انتخاب شهردار رشت قابل تحلیل است. نه خیلی دور، بلکه نمونه آن درج خبر در روز پنج شنبه ۱۸بهمن ماه است که با کمی اغماض و نادیده گرفتن تعطیلی وزارت خانه و دسترسی به منبع خبر، با تیتر «دقایقی پیش؛ جذب شهردار رشت شد» سوالات و ابهاماتی را به همراه داشته است.

در ادامه مشروح خبر آورده شده دقایقی پیش وزیر کشور طی حکمی، حجت جذب رابه سمت شهردار رشت منصوب کرد و باز هم صراحتا و با ذکر دقیق تاریخ روز چهارشنبه  از اعطای حکم توسط معاون وزیر به شهردار منتخب در محل وزارت خانه خبر می دهد‌.

پس از آن جمعه ۱۹ بهمن تعطیل رسمی و همچنین شنبه ۲۰ بهمن تعطیل رسمی است و سرانجام صبح یکشنبه ۲۱ بهمن تیتر «شورای شهر رشت در آستانه انحلال؛ ابهام درابلاغ حکم حجت جذب» به چشم می خورد.

شرح خبر با نقد نداشتن سخنگوی توانمند در وزارت کشور و روابط عمومی آغاز می شود و در ادامه تمامی اخبار را در حکم محرمانه و سری معرفی می کند و در بخشی دیگر از انتصاب دندانپزشک دوست وزیر که به قائم مقامی وزیر و سخنگویی آن رسیده می گوید. در واقع با شروع چنین شرحی، ذهن مخاطب را برای رفع تقصیر بابت انتشار خبر در روز پنج شنبه و سپس نقض آن آماده می سازد و با اعلام اینکه تمامی اخبار وزارت خانه به دلیل نداشتن سخنگو و روابط عمومی قوی، مهر محرمانه دارد آن پایگاه خبری را ناگزیر به انتخاب تیتر «جذب شهردار رشت شد» در روز پنجشنبه میداند؛ البته دقت کنید کلمه دقایقی پیش درروز پنج شنبه!؟

پس از دو روز متوالی تعطیلی رسمی و به تبع آن تعطیلی ادارات؛ در ادامه در خبر دوم از بروکراسی اداری و لابی پشت پرده در روند انتخاب شهرداران سخن به میان آمده است و از ابهام در ابلاغ حکم وزیر به شورا خبر می دهد. در بخش دیگری از آن نیز بیان می کند که شنیده ها از تغییر معادلات خبر می دهد و با تاکید بر اینکه شنیده می شود مسیر تغییر کرده مدعی می شود وزارت کشور با رد صلاحیت شهردار منتخب، روز سه شنبه از شورای شهر رشت خواهدخواست هرچه سریعتر نسبت به معرفی شهردار جدید اقدام کند؛ ادعایی که باز هم با واقعیت مغایرت داشت و در روزی که پشت سر گذاشتیم خبری از چنین مکاتباتی نبود. 

سوال اینجاست با کنار هم قرار دادن فریم تیترهای روز پنج شنبه و یکشنبه خواننده به کدام منبع رسمی در خبر منتشر شده اعتماد کند؟ از یک طرف صراحتا از امضای حکم شهردار توسط وزیرکشور صحبت می شود و از طرفی دیگر نقد فقدان روابط عمومی و سخنگویی قدرتمند در وزارت کشور و سپس محرمانه و سری بودن روال انتخاب شهردار و تغییر مسیر در تایید صلاحیت شهردار منتخب و در نهایت تعیین ضرب الاجل در روز سه  شنبه جهت معرفی شهردار جدید…!

در آخر نیز، به تلاش طیف ۵نفره همزمان با روند بررسی صلاحیت حجت جذب اشاره می شود. در واقع تحلیل نظری دو خبر با دو تیتر متناقض و پارادوکسیکال، در روزهای تعطیل، آمادگی ذهنی مخاطب برای رسیدن به دو نتیجه را فراهم می کند که یا جذب شهردار است یا فرایند معرفی شهردار جدید با رد صلاحیت توسط وزارت کشور با تلاش طیف ۵نفره آغاز خواهد شد.

در هر صورت در انتشار اخبار اینچنینی رسانه هایی که مدعی بی طرفی در رویدادهای خبری و پوشش همسان موضوعات مختلف هستند نباید به گونه ای عمل کنند که آن را یک رویداد عادی جلوه دهند و با ایجاد فضایی مشوش و یا مبهم، به گونه ای جانبدارانه درضدیت با منافع عمومی گام بردارند زیرا رسانه ها در هر زمانی با مسئولیت بزرگ و سنگینی روبرو هستند؛ مسئولیتهایی که اگر به آنها، به درستی و به گونه مطلوب و مورد انتظار عمل نشود، بی هیچ تردیدی با بی اعتمادی افکار عمومی مواجه خواهد شد و جایگاه آن رسانه را به خطر خواهد انداخت.