میراث هیرکانی جای زباله نیست / انگیزه تجاوز به جنگل های شمال بالا رفته

مدیریت جنگل به معنای عام خود در همه جای دنیا و ایران وجود دارد، اما ایران جزو کشورهای گرم و خشک با پوشش جنگلی کم است. بنابراین منابع جنگلی کشور بسیار ارزشمند است و باید برای حفظ همین مقدار اندک تلاش کنیم؛ به ویژه منابع جنگلی کشور جزو میراث جهانی هیرکانی محسوب می شوند.

حدود ۱۴ میلیون هکتار جنگل در ایران وجود دارد و در این میان، جنگل‌های شمال کشور بسیار منحصر به فرد است و نزدیکی به دریای خزر و وجود رشته‌کوه البرز این اقلیم و عرض جغرافیایی را برای رویش درختان جنگلی بی‌نظیر ساخته است.

جهان توجه خاصی به جنگل‌های هیرکانی دارد و به همین دلیل حفظ، مدیریت و جلوگیری از کاهش کمی و کیفی جنگل‌های شمال بسیار حائز اهمیت است، اما متاسفانه موضوعات مربوط با قطع غیر مجاز درختان، حریق، تغییر کاربری در حریم جنگل و… جنگل‌های شمال را تهدید می‌کند.

امروزه باید مدیریت پسماند و زباله‌های شهری و روستایی در محدوده جنگل های هیرکانی به همراه توانمندسازی روستاییان جنگل نشین برای حفاظت از جنگل های هیرکانی نیز مد نظر قرار گیرد.

هادی کیادلیری در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه جنگل های ایران به ویژه جنگل های ارزشمند هیرکانی با عوامل تخریب متعددی از جمله قاچاق چوب و تصرف و زباله و شیرابه و… مواجه است، اظهار کرد: بهره برداری از خاک جنگل ها برای استفاده در گلخانه ها و نهالستان ها نیز همواره وجود داشته، زیرا خاک جنگل بهترین و مفیدترین خاک برای کشت است.

برداشت خاک جنگل غیر قانونی است

وی برداشت خاک جنگل را موجب صدمه دیدن جنگل های هیرکانی در طولانی مدت دانست و افزود: خاک از منابع تجدیدشونده است، اما برای تولید یک مترمکعب خاک به صدها سال زمان نیاز داریم.

عضو هیئت علمی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد تهران، با بیان اینکه در حال حاضر آمارهای رسمی درباره چگونگی و حجم قاچاق خاک جنگل ها وجود ندارد، گفت: متاسفانه دسترسی به منابع طبیعی به ویژه در جنگل های هیرکانی برای عموم مردم آزاد است و افراد فکر می کنند به اندازه نیاز خودشان از طبیعت برداشت می کنند و این میزان برداشت ضربه ای به طبیعت نمی زند، اما اگر هر روستایی یک کیسه خاک جنگل و چند شاخه از درخت را با خود ببرد، تخریب اتفاق می افتد.

کیادلیری، قاچاق را پدیده ای سیستماتیک، دائم و مشخص دانست و عنوان کرد: بیشترین موارد برداشت از خاک جنگل های هیرکانی به بهانه تولید نهال بوده که توسط افراد محلی و روستاییان اتفاق می افتد و نمی توان آن را قاچاق نامید، اما در هر صورت برداشت خاک جنگل غیر قانونی است و می تواند موجب از بین رفتن جنگل ها شود.

وی برداشت خاک جنگل را بیشتر مربوط به لاش برگ ها دانست و تصریح کرد: هوموس بالای موجود در خاک های سطحی جنگل که بر اثر خزان درختان اتفاق می افتد، تضمین کننده سلامت جنگل است و مواد آلی و معدنی مورد نیاز بذرهای جدید را تامین می کند.

رئیس سابق انجمن جنگلبانان ایران، یکی از بزرگترین عوامل تخریب در جنگل های هیرکانی را تجاوز به عرصه های جنگلی و مرتعی دانست و اضافه کرد: با توجه به افزایش قیمت زمین در مناطق شمال کشور، شاهد تجاوز به جنگل ها هستیم و پیش روی مردم داخل جنگل ها کاملا مشهود است.

وی با بیان اینکه گرایش خوش نشین ها به ویلاسازی در داخل جنگل انگیزه تجاوز به عرصه های طبیعی را در جوامع محلی جهت فروش اراضی بالا برده است، خاطرنشان کرد: در صورت برخورد ادارات منابع طبیعی با این تجاوزها و ورود دادگستری جهت رفع تصرفات، فرایند بسیار طولانی است.

پسماند؛ حل نشدنی ترین معضل استان های شمالی

کیادلیری، با اشاره به افزایش شدید تجاوز به عرصه های جنگلی و مرتعی به عنوان جدیدترین مخاطره برای جنگل های هیرکانی، متذکر شد: یکی از مهمترین راهکارها جهت مقابله با این پدیده جلوگیری از تغییر کاربری اراضی هم در جنگل ها و هم در مستثنیات است. در واقع نباید هیچگونه ساخت و ساز در داخل جنگل ها اتفاق بیفتد و این موضوع باعث می شود گرایش خوش نشین ها به خرید اراضی جنگلی جهت ویلاسازی کاهش یابد و اگر این گرایش وجود نداشته باشد، مردم روستاهای حاشیه جنگل نیز به جنگل ها تجاوز نمی کنند. متاسفانه شاهد تجاوز به جنگل ها توسط مردم حاشیه جنگل هستیم.

عضو هیئت علمی واحد علوم و تحقیقات تهران، همچنین از شیوع آفت ابریشم باف در جنگل های هیرکانی خبر داد و گفت: این آفات علاوه بر اینکه حیات همه گونه های جنگلی را به خطر می اندازد، برای سلامتی انسان نیز مضر بوده و نیازمند مبازه با این آفات هستیم.

وی از دیگر معضلات جنگل های شمال را موضوع پسماند دانست و اظهار کرد: زباله و پسماند از حل نشدنی ترین معضلات استان های شمالی است و متاسفانه با ابتدایی ترین روش مدیریت پسماند، یعنی دفن زباله مواجه هستیم؛ این در حالی است که مسئله زباله باید در مبدا مدیریت شود و سپس برای روش های دفن و استفاده از زباله سوز برنامه ریزی کنیم.

کادلیری، مدیریت پسماند را نیازمند فرهنگ سازی دانست و خاطرنشان کرد: صرفا با ایجاد زباله سوز در داخل جنگل ها نمی توانیم مشکل پسماند را حل کنیم. نه تنها تل انبار شدن زباله ها برای محیط جنگلی آلودگی ایجاد می کند، بلکه شیرابه های ناشی از این دفن گاه ها چندین متر در خاک جنگل نفوذ کرده و به علت بالا بودن سطح آب های زیرزمینی در شمال، منابع آبی و خاکی را آلوده می کند.

رئیس سابق انجمن جنگلبانان ایران، با بیان اینکه معمولا زباله ها در زیباترین مناطق جنگلی دفن شده اند! تصریح کرد: متولیان مدیریت پسماند زیباترین مناطق در عمق جنگل را برای دفن زباله انتخاب کرده اند و نزدیکی این دفن گاه ها به منابع آبی و سرچشمه ها، موجب انتقال آلودگی ها به پایین دست شده است.

وی ریختن زباله در حاشیه جنگل ها توسط مردم را نوعی تخریب فرهنگی دانست و اضافه کرد: در حاشیه شهرها و روستاها در استان های شمالی با حجم زیاد زباله مواجه هستیم و مردم باید بدانند که جنگل های هیرکانی به عنوان میراث طبیعی جهان جای زباله نیست.

اکوتوریست ها به طبیعت احترام می گذارند

کیادلیری، با بیان اینکه ریختن زباله در داخل و حاشیه جنگل بی مسئولیتی مردم را نشان می دهد و هیچ بهانه ای قابل قبول نیست، متذکر شد: آیا مردمی که داخل جنگل به تفرج می پردازند، نمی توانند زباله های خود را جمع کنند و با خود بیاورند؟!

عضو هیئت علمی واحد علوم و تحقیقات تهران ادامه داد: تجاوز به عرصه های جنگلی و ویلاسازی در این مناطق نه تنها به معماری و سنت های بومی آسیب وارد کرده، بلکه حجم تولید زباله را افزایش داده است. این در حالی است که برای توسعه اکوتوریسم که جنگل های هیرکانی یکی از مولفه های آن است، باید این طبیعت و معماری را حفظ کنیم، زیرا اکوتوریست ها بخاطر همین میراث می آیند.

وی اکوتوریسم را یک فرهنگ دانست و عنوان کرد: اکوتوریست ها به طبیعت و منابع طبیعی احترام می گذارند و اصول طبیعت گردی را می دانند، اما مردمی که صرفا برای تفریح و تفرج به داخل جنگل ها می روند، تنها با تولید زباله و انباشت آن در جنگل و تخریب منابع طبیعی هیچ آورده ای برای جنگل ها ندارند.

کیادلیری، حفاظت از جنگل های هیرکانی را یک وظیفه عمومی دانست و گفت: مردم باید بدانند که طبیعت و منابع طبیعی برای حیات ما ضروری است و ارزش خدماتی که از این منابع طبیعی دریافت می کنیم، خیلی بیشتر از ارزش مواد خام آن مانند چوب و خاک و لاش برگ است. بی تردید اگر این حفاظت با جدیت دنبال شود، خدمات طبیعت به ما دائمی خواهد بود.

میراث هیرکانی جای زباله نیست / انگیزه تجاوز به جنگل های شمال بالا رفته

ایسنا