لاهیجان؛ شهری با غنای فرهنگی و دستانی خالی/ فرهنگ و هنر متولی می‌خواهد، نه یک تابلو و ساختمان!

بهادر وثوقی در یادداشتی به بررسی مسائل فرهنگی لاهیجان پرداخت.

حرف تازه – بهادر وثوقی لاهیجانی در یادداشتی نوشت:

– فرهنگ یک ملت است که می‌تواند آن ملت را پیشرفته، عزیز، توانا، عالم، فناور، نوآور و دارای آبروی جهانی کند./ امام خمینی (ره)

– فرهنگ ستون فقرات حیات یک ملت و هویت یک ملت است./ مقام معظم رهبری

– دولت تلاش خواهد کرد تا اقتصاد فرهنگی و به‌ویژه هنری پویا و فعال شود و حتی باید بتوانیم بازارهای منطقه‌ای و جهانی را نیز به تصرف خود درآوریم./ رئیس‌جمهور

توسعه فرهنگی منجر به خودباوری جامعه می‌شود و این مسئله خود در شکل‌گیری و هویت فرهنگی جامعه نقش مهمی را ایفا می‌کند، این مهم در قالب اهمیت دادن به ارزش‌های محلی و ملی باید بتواند از طریق برنامه‌ریزی‌های فرهنگی و اجتماعی به نیازهای معنوی و مادی افراد جامعه خود پاسخ دهد.

بدون شک گسترش و توسعه زیرساخت‌های فرهنگی و هنری نقش چشمگیری در شناسایی ظرفیت و توانمندی‌های هنرمندان هر منطقه ایفا می‌کند بنابراین توسعه زیرساخت‌های فرهنگی باید در دستور کار مسئولان قرار گیرد و برای تحقق این مهم باید نهایت توان خود را به کار گرفت.

* اداره ارشاد لاهیجان باید نقش‌آفرین باشد و برنامه‌ریزی کند

لاهیجان؛ شهر زیبایی در استان سرسبز گیلان با پیشینه قوی در هنرهای تجسمی، سینما، موسیقی، تئاتر و برخورداری از شخصیت‌های هنری ملی، مناظر طبیعی کم‌نظیر و بناهای تاریخی.

اما این سؤال مطرح است که آیا با کمبود اعتبارات فرهنگی، بی‌توجهی به میراث تاریخی، لحاظ نکردن اولویت‌ها در هزینه کرد فرهنگی، ناتمام ماندن مجتمع فرهنگی، فقدان نگارخانه، گسست ارتباط بین هنرمندان و متولیان و کاهش تولید آثار فاخر هنری، اکنون می‌شود از لاهیجان به‌عنوان یک شهر فرهنگی یادکرد؟

شهر لاهیجان ازجمله شهرهایی است که ازلحاظ فرهنگی جایگاه بزرگی در سطح کشور و استان برخوردار است و نویسندگان و هنرمندان بزرگی که آوازشان در تاریخ زبان زد است به جامعه معرفی کرده است. لازم به ذکر است که لاهیجان یک شهر دانشگاهی و علمی نیز است و افزون بر ۲۰ هزار دانشجو در این شهرستان مشغول به تحصیل هستند.

اصلی‌ترین متولی اصحاب فرهنگ و هنر، اداره ارشاد است لذا انتظار می‌رود تا این دستگاه مسئول با برنامه‌ریزی مدون و استفاده از نیروهای کارشناس و کارآمد نقش‌آفرین باشد.

لاهیجان دارای ظرفیت‌های هنری بالا و هنرمندان بااستعدادی است که باید زمینه شکوفایی آنان فراهم شود و این رشد و شکوفایی استعدادهای هنری وظیفه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی است. مسئولان استانی و شهرستانی باید توجه بیشتری به فرهنگ مردم داشته باشند تا زمینه حضور بیشتر و ارتباط نزدیک هنرمندان در رشته‌های مختلف فرهنگی و هنری فراهم شود.

در عرصه فرهنگ و هنر در کشور و استان و شهرستان هم آشفته‌بازاری دیده می‌شود و از نبود امکانات گرفته تا بی‌توجهی بعضی از مسئولین و عدم شناخت کارشناسی و دقیق مسائل فرهنگ و هنر، شاید جزو عوامل این وضعیت باشد که این شرایط می‌تواند استعدادهای هنرمندان را مدفون کند و این قشر به دلیل نبود زمینه‌ها و فرصت‌ها، گوشه‌گیر شوند و در عمل اتفاق مثبتی در بخش فرهنگ و هنر نخواهد افتاد و در آینده و با ادامه این روند، دستگاه متولی، تنها یک ساختمان و تابلو به نام اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌شود که برطرف‌کننده مشکلات اصحاب فرهنگ و هنر و مردم، نخواهد بود.

* بلاتکلیفی مجتمع فرهنگی هنری لاهیجان

پروژه مجتمع فرهنگی هنری لاهیجان با زیربنای ۴۴۰ مترمربع در سفر دوره سوم سفر هیئت دولت به گیلان در سال ۱۳۸۰ در ردیف اعتبارات ملی گنجانده شد و کلنگ احداث آن به زمین خورد.

این پروژه از سال ۱۳۸۷ به دلیل کمبود اعتبارات و عدم توجه، به‌صورت نیمه‌تمام رها شد و در سال ۹۲ و در دولت تدبیر و امید با پیگیری‌های نماینده وقت مردم در مجلس (ندیمی) و عنایت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی (جنتی) و مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان و مسئولان شهرستان، کار ساخت آن از سر گرفته شد.

یکی از مشکلات این پروژه در سال ۹۲ در اختیار داشتن و مجری ساخت آن یعنی اداره کل راه و شهرسازی بود و عملاً وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نظارتی برساخت پروژه نداشت و عملاً بودجه و اعتبارات در اختیار اداره کل راه و شهرسازی قرار می‌گرفت.

بعد از اقدامات و مکاتبات صورت گرفته، ادامه پروژه از آغاز ۹۳ در اختیار وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی قرار گرفت و دستگاه مجری ساخت تعویض شد.

یکی دیگر از مشکلات این پروژه نقشه‌های احداث مجتمع فرهنگی و هنری لاهیجان بود که بر مبنای سال ۸۰ طراحی‌شده بود و برای ادامه ساخت نیاز به ایجاد اصلاحات در نقشه بود که با همکاری دفتر فنی وزارت ارشاد طرح تغییر اصلاح نقشه انجام گرفت و سالن آمفی‌تئاتر ۳۲۰ نفر به ۵۰۰ نفر طراحی شد.

همچنین مقرر گردید که فاز نخست شامل سالن آمفی‌تئاتر ۵۵۰ نفره به مساحت ۱۲۰۰ مترمربع با طراحی بی‌نظیر در گیلان آماده افتتاح شود.

با برگزاری مناقصه و انتخاب پیمانکار جدید، اقدامات عمرانی در مجتمع فرهنگی هنری لاهیجان صورت گرفت و تا پایان سال ۹۴، فاز اول این مجتمع دارای ۸۰% پیشرفت فیزیکی بود.

بعد از گذشت ۳ سال، همچنان این پروژه ۱۷ ساله در انتظار تکمیل است. در ذهن هنرمندان و اصحاب رسانه هست که رئیس سابق اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی لاهیجان (شاهین جهانگیربلورچیان) در سال ۹۴ به دلیل تأخیر در افتتاح این مجتمع، از مردم و هنرمندان عذرخواهی شده بود اما هنوز مسئولی حاضر نیست پاسخ شفافی به مسئولان برای عدم افتتاح این پروژه بعد از ۳ سال بدهد!

باید عنوان داشت که فاز دوم این پروژه نیز شامل یک سالن آمفی‌تئاتر ۱۵۰ نفره، کتابخانه، ساختمان اداری، نگارخانه، اتاق‌های پلاتو، گریم، اتاق‌های آموزشی برای انجمن‌های مختلف هنری است که می‌بایست در سال ۹۷ مورد بهره‌برداری قرار بگیرد اما این پروژه همچنان در پیچ اول زمین‌گیر شده است. سال‌هاست که هنرمندان و اهالی فرهنگ و هنر لاهیجان چشم‌انتظار احداث مجتمع فرهنگی و هنری هستند و هرساله به دلایل مختلف شهرستانی و استانی و ملی این مهم انجام نمی‌گیرد.

* ساخت نگارخانه استاد محجوبی در ۸ ماه

با پیگیری نماینده وقت لاهیجان و سیاهکل در مجلس (ندیمی) و دستورات مساعد وزیر وقت فرهنگ و ارشاد (جنتی) احداث یک نگارخانه در دستور کار قرار گرفت که نگارخانه استاد محجوبی در مدت ۸ ماه ساخته شد.

این نگارخانه در طبقه سوم ساختمان اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی لاهیجان با فضایی به مساحت ۱۲۰ مترمربع و نورپردازی مطلوب، احداث و تجهیز شد.

* مدیری که اهل ریسک نباشد، باید در خانه بنشیند

به نظر می‌رسد یکی از عوامل مهم برای برون‌رفت از شرایط موجود فرهنگ و هنر شهرستان لاهیجان، نوعی مدیریت جهادی است. مدیریت جهادی باید همراه باهدف متعالی باشد و منطقی نیست که مدیر جهادی بدون برنامه باشد. مهم‌ترین نکته‌ای که مدیران جهادی باید در شرایط موجود آن را مدنظر قرار دهند، ریسک‌پذیری معقول و منطقی است. همان‌طور که اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور در روز سه‌شنبه (۲۰ شهریور) در مراسم معرفی طرح‌های تبصره ۱۹ قانون بودجه سال ۹۷ گفت: معنای شرایط خطیر کشور این نیست که همه عوامل به‌عنوان تهدید تلقی می‌شوند بلکه ما در مقابل مجموعه‌ای از تهدیدات قرار داریم و شرایط دشواری پیش روی ما قرارگرفته اما این شرایط به معنای بن‌بست نیست و از دل همین شرایط دشوار می‌توان فرصت‌ها و تحولات بزرگ به وجود آورد.

وی در ادامه اشاره کرد: مدیری که اهل ریسک نباشد باید در خانه بنشیند و وقت و سرمایه ملت را تلف نکند. مدیر یعنی کسی که ریسک‌پذیر باشد و یکی از تصمیمات جلسات سران قوا در راستای حمایت از مدیران این بود که مدیرانی که در چارچوب کارگروه واگذاری تصمیمی اتخاذ می‌کنند حتی اگر تصمیمات آن‌ها خلاف باشند مورد بازخواست قرار نگیرند.

* هنرمندان ما در شهر خود غریب‌اند

امروز ذائقه مردم ما تغییر کرده و باید مطابق با ذائقه‌ها پیش برویم که نمونه آن را می‌توان به استقبال خوب مردم از جشنواره تئاتر خیابانی شهروند لاهیجان اشاره کرد که طی ۹ سال اخیر توسط تیم مدیریت شهری لاهیجان با همکاری و حمایت دستگاه‌های فرهنگی برگزار شد.

اداره ارشاد لاهیجان باید با هنرمندان تعاملش را بالابرده و رصد کند که در چه زمینه‌هایی می‌توان از هنرمندان شهرستان استفاده کرد و از این ظرفیت استفاده مطلوب نماید. متأسفانه ما شاهدیم که خیلی از مردم ما هنرمندان ما را به نام هنرشان نمی‌شناسند و این نه برای هنرمند ما که برای متولی فرهنگی ما افت دارد که نتوانسته هنرمند را به جامعه بشناساند.

* بودجه فرهنگ در حد صفر

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی لاهیجان در جمع خبرنگاران شهرستان در مورد میزان بودجه سالانه این اداره گفت: بودجه اداره ارشاد در حد صفر است.

نگار نادری در خصوص این‌که چرا مطالبه گری برای دریافت اعتبار صورت نمی‌گیرد اظهار داشت: با توجه به پایین بودن میزان بودجه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، اکثر برنامه‌ها با اولویت استانی برگزار می‌شود.

* شبکه‌های اجتماعی؛ رسانه‌های اصلی شهرستان لاهیجان

شبکه‌های اجتماعی در شهرستان لاهیجان مثل یک رسانه در ابعاد کوچک عمل می‌کنند و این فضا به‌خوبی در شهرستان کنترل‌شده است اما به‌صورت داوطلبانه و از طریق نهادهای مردمی شکل داده‌شده و مدیریت می‌شود که هیچ حمایتی هم از آن‌ها نمی‌شود.

* اداره ارشاد، وظیفه حمایتی از رسانه‌ها و خبرنگاران را دارد

عملکرد اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی لاهیجان در حوزه خبری را باید تابع استان دانست، زیرا اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان مستقلاً نمی‌تواند فعالیت خاصی در این زمینه داشته باشد. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که اداره ارشاد وظیفه ایجاد نشریه و رسانه را ندارد بلکه وظیفه حمایتی از رسانه‌های موجود را دارد، اما ازآنجاکه در لاهیجان جمعی از خبرنگاران عملاً دچار دودستگی و جمعی دیگر دچار رکود و بی‌انگیزگی شده‌اند و رغبتی در ایجاد یک رسانه یا نشریه بومی ندارند، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی لاهیجان دراین‌باره می‌توانست قوی‌تر عمل کند و با ایجاد مجمع خبرنگاران، خط‌مشی برای آن تعیین کرده و با در نظر گرفتن برنامه‌های خاص و ایجاد تشویق و تجلیل از خبرنگاران فضای رسانه‌ای شهرستان را کنترل و مدیریت کند.

اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی لاهیجان باید در جهت همسو کردن خبرنگاران گام برمی‌داشت اما هیچ عملکردی از این اداره حداقل تا پیش از شهریور ۹۷ دیده نشد و حتی در روز خبرنگار نیز یک پیام تبریک معمولی نیز از سوی اداره ارشاد شهرستان لاهیجان به خبرنگاران ارسال نشد.

* امیدواریم متولی فرهنگ و ارشاد اسلامی لاهیجان نقدپذیر باشد

مهم‌ترین مسئله‌ای که در فرایند نقد، ضروری پنداشته شده و از شمار رویکردهای سازنده در عرصه نقد انگاشته می‌شود، توجه ویژه به فرهنگ نقد و سپس فرهنگ نقدپذیری و درعین‌حال واقعی است نه کاذب.

نقد و انتقاد سازنده و مسئولانه موجب پویایی فرد، جریان و جامعه بشری و موتور حرکت جوامع است و اساساً به خاطر همین خصلت بشری است که ما در تحلیل‌ها و بررسی پدیده‌های سیاسی، فرهنگی، انسانی و اجتماعی از تاریخ کمک می‌گیریم. ازاین‌روست که باید به اهمیت نقد و نقادی توجه بیش‌تری شود و به‌عنوان یک مهارت سیاسی – اجتماعی در کنار دیگر مهارت‌ها مانند تفکر، استدلال، بیان نظرات، تحلیل، گفتگو، هم‌دلی، مباحثه و … در جریان اجتماعی شدن، در افراد و جریانات جدی درونی شود؛ بنابراین، باید همگی بپذیریم که نقد موجب شکوفایی جامعه است. هر کس ما را نقد کند بزرگ‌ترین خدمت را به ما کرده و هر کس که از بیان نواقص و معایب ما خودداری کند و یا آن‌ها را لاپوشانی نماید و بدتر از آن اگر تملق‌گویی و یا پرخاشگری نماید، به ما و جامعه ضربه بزرگی زده است.