فروردینگان چه روزی است؟

به گزارش حرف تازه ، « فروردینگان » یا « فرودُگ » یکی از جشن‌های ایران باستان است که روز ۱۹ فروردین برگزار می‌شود.

در گاه‌شماری زرتشتی روز نوزدهم هر ماه «فروردین» نام دارد و نوزدهم فروردین جشنی برگزار می‌شد، به نام «فروردینگان» که به آن «فرودگ» نیز می‌گویند. فروردین به‌معنای فروهرها و ماه فروردین به معنی ماه فروهرها است؛ این جشن در بزرگداشت فروهرها برگزار می‌شود.

فروردینگان چیست؟

فروردینگان جشنی است برای یادبود درگذشتگان و از آنجا که در دین زرتشت، آیین‌های سوگواری به اشکالی که می‌شناسیم، وجود ندارد، این مراسم به‌صورت جشن برگزار می‌شود و مردم روان درگذشتگان را نیز در شادی خود شریک می‌کنند.

فَرَوَهَر (frawahr) که گونه اوستایی آن فروشی (fravashi) و گونه پارسی باستان آن فرورتی (fra-vrti-) است، یکی از نیروهای باطنی است که به عقیده مزدیسنان پیش از پیدایش موجودات وجود داشته و پس از مرگ و نابودی آن‌ها، به عالم بالا رفته و پایدار می‌ماند. این نیروی معنوی که آن را می‌توان جوهر حیات نامید، فناپذیر و زوالی نیست.

_{عکس: ایسنا (امیر پورمند)}

فروردینگان چه روزی است؟

در دوران باستان، فروردینگان ۱۰ روز و ۱۰ شب برگزار می‌شد. بعدها جشن «همسپثمیدیه» به یادبود آفرینش انسان تخصیص یافت. جشن‌های نوروزی و ماه فروردین با فروهرها پیوند خورده‌ است، چون عقیده بر این است که در این ایام، فروهرها به زمین فرود می‌آیند و به خانه‌های سابق خویش می‌روند. پس مردم باید برای پیشواز آنان خانه را پاکیزه کنند، برای هدایت آنان آتش بیفروزند و در این روزها، بوهای خوش در آتش نهند و روان‌ها را ستایش کنند و اوستا بخوانند تا روان‌ها آسایش داشته باشند و با شادی و نشاط باشند و برکت ارزانی دارند. در این روزها، به هیچ کاری نباید دست زد، مگر انجام وظایف و کار نیک تا اینکه فروشی‌ها با رضایت خاطر به‌جایگاه خویش برگردند و خوبی بخواهند؛ در پایان جشن، روان‌ها را بدرود می‌گویند.

در روز نوزدهم فروردین، روز جشن فروردینگان مراسم خاصی در بزرگداشت این موجودات مینوی و در بعدی گسترده‌تر، در بزرگداشت روان درگذشتگان برگزار می‌شد که هنوز در میان هموطنان زرتشتی، به‌خصوص در یزد، با تشریفات خاصی برگزار می‌شود.

_{عکس: رامین شهزادی}

جشن و آیین فروردینگان

در این جشن که امروزه بیشتر به جشن فرودگ معروف است، زرتشتیان سر مزار درگذشتگان خود (در تهران به قصر فیروزه، گورستان زرتشتیان) می‌روند و برای خشنودی روان‌ها عود و کندر آتش می‌زنند و گل و گیاه و میوه و شمع و لرک بر سر مزار می‌گذارند. لرک مخلوطی است از هفت میوه خشک خام از قبیل پسته، بادام، فندق، برگه، انجیر خشک، خرما و توت. ترکیبات لرک به مناسبت‌های مختلف تغییر می‌کند. لرک در مراسم درگذشتگان با لرک مراسم عروسی و سدره‌پوشی متفاوت است. در لرک شادی، پسته و بادام و فندق بو داده‌ است، انجیر و خرما و توت ندارد و نقل نیز حتما به آن اضافه می‌شود. معمولا برای مراسم عقد (گواگ‌گیران)، لرک را داخل تور بسته‌بندی و بعد از مراسم بین نزدیکان توزیع می‌کنند.

در جشن فرودگ، هفت موبد وارد می‌شوند و می‌نشینند. لرک‌ها را در چادرشب‌هایی می‌ریزند و جلو‌ی موبدان می‌گذارند. چند «موبدیار» نیز حضور دارند. موبدان شروع به اوستاخوانی می‌کنند، بیشتر نیز سرودهایی از فروردین یشت می‌خوانند و به این ترتیب، لرک را تبرک می‌کنند. سپس، موبدیاران چادرشب‌ها را به کمر می‌بندند و لرک را بین مردم تقسیم می‌کنند. اگر کسی نیز نذری دارد، در این روز نذرش را میان مردم پخش می‌کند. این مراسم در واقع گونه‌ای دعا یا در اصطلاح مسلمانان، فاتحه دسته‌جمعی برای شادی ارواح درگذشتگان است. در یزد، این مراسم از ساعت چهار بعدازظهر نوزدهم فروردین به‌طور مفصل برگزار می‌شود، اما در تهران به‌دلیل مشغله‌های روزانه مردم، همه نمی‌توانند در یک ساعت مشخص یک‌جا جمع شوند. از این‌رو، مراسم چند سالی است که منسجم برگزار نمی‌شود و هر زردشتی هر ساعتی از روز مذکور که توانست، برای زیارت قبور به قصر فیروزه می‌رود.

در کتاب پهلوی «بندهش» آنجا که «درباره چگونگی گیاهان» سخن به میان می‌آید، از میان گل‌ها، «بُستان ‌افروز» یا «بوستان افروز» یا «بوی‌ستان ‌ابروز» گل ویژه فروردین معرفی شده و آمده است:

این را نیز گوید که هر گلی از آن امشاسپندی است؛ و باشد که گوید: … بُستان ‌افروز فروردین را… خویش است…». نام‌های دیگر گل «بُستان ‌افروز»، «تاج خروس» یا «زلف عروسان» است.

منبع: مجله گردشگری کجارو