سازه های آبی شوشتر ؛ از عجایب معماری جهان در ایران
یکی از ویژگی‌های کشور ما که آن را به جذاب‌ترین مقصد گردشگری تبدیل می‌کند، تاریخی بودن آن است. در هر گوشه از این مرز و بوم می‌توان آثاری از نخستین تمدن‌های بشری را مشاهده کرد؛ به عنوان مثال نگاهی به سازه‌های آبی شوشتر بیندازید. این سازهها جزو عجایب معماری جهان هستند که در شهر شوشتر به چشم می‌خورند.
حرف تازه – رپورتاژ آگهی: با توجه به عظمت این سازه و اهمیت آن به‌عنوان یک مقصد گردشگری، این مقاله را به معرفی گل سرسبد جاهای دیدنی شوشتر یعنی « سازه های آبی شوشتر » اختصاص می‌دهیم.
از سازه‌های آبی شوشتر چه می‌دانید؟
سازه‌های آبی شوشتر را می‌توان یکی از نشانه‌های نبوغ و علم ایرانیان در دوران باستان دانست. در روزگاری که علم مهندسی چنان پیشرفت نکرده بود که استفاده بهینه از منابع آبی صورت گیرد، در ایران باستان مهندسان و معماران به کمک هم سازه‌ای را طراحی کردند که به بهترین شکل، آب را از منبع به قسمت‌های مختلف هدایت می‌کرد.
بر اساس شواهد و مدارک، این سازه متعلق به دوره هخامنشیان است. در حقیقت بنیان‌گذاری آن در عصر داریوش هخامنشی صورت گرفته است؛ اما تکمیل و توسعه آن مربوط به عصر ساسانی است.
به همت پادشاهانی نظیر شاپور و اردشیر اول این سازه آبی کم‌نظیر تکمیل شد و حتی شواهدی مبنی بر تکمیل سازه در عصر قاجار نیز وجود دارد. بیشتر مرمت و بازسازی این سازه به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی شوشتر، در دوره قاجاریه انجام شده است.
مهم‌ترین نکته درباره سازه‌های آبی که آن‌ها را به عجایب دوران خود تبدیل کرد، دانش مهندسی هیدرولیک است؛ این که بدون وجود هیچ‌گونه نیروی محرکه موتوری بتوان آب را در مسیرهای مختلف هدایت کرد و آن را به سطوح مختلف انتقال داد، هنری بود که تنها نزد ایران است. هنوز هم مشابه این سیستم انتقال آب در تاریخ هیچ خطه‌ای جز ایران دیده نمی‌شود. جالب است بدانید سازه‌های آبی شوشتر از سوی سازمان جهانی یونسکو، « شاهکار نبوغ و خلاقیت» لقب گرفته است.
موقعیت جغرافیایی سازه‌های آبی
همان طور که گفته شد، سازه‌های آبی در شهر شوشتر استان خوزستان واقع شده‌اند. شهری حاصلخیز در دامنه رشته کوه زاگرس که یکی از دیدنی‌ترین شهرهای جنوب غرب کشور به حساب می‌آید. برای بازدید از این جاذبه باید به شهر شوشتر بروید و در خیابان طالقانی، از بافت تاریخی شوشتر دیدن کنید. برای رسیدن به شوشتر باید از طریق آزادراه خرم‌آباد-اندیمشک وارد شهر شوید.
سازه‌های آبی شوشتر چگونه کار می‌کردند و چه کاربردی داشتند؟
حقیقت این است که عامل اصلی رشد و توسعه شوشتر، همین سازه‌های آبی بوده‌اند. این سازهها چندین وظیفه مختلف را برعهده داشتند. نخست این که آب را به‌صورت یکسان به نواحی مختلف شهر می‌رساندند. به این ترتیب همه افراد از آب کافی بهره‌مند می‌شدند. مورد دوم، رساندن آب به خانه‌های مردم بود. زیرزمین‌ها و سردابه‌ها آب را به خانه‌ها می‌رساندند تا آب شرب، برای همه افراد فراهم شود.
در این بین زمین‌های کشاورزی نیز آب کافی دریافت می‌کردند و حتی آسیاب‌های آبی برای تهیه آرد نیز به گردش در می‌آمدند. علاوه بر این موارد، این سیستم توانسته بود به خنک شدن هوای شهر و جلوگیری از طغیان رود کارون نیز کمک کند.
بخش‌های مختلف سازه‌های آبی شوشتر
سازه‌های آبی شوشتر در واقع یک مجموعه به هم پیوسته را شامل می‌شوند که در سطح بافت تاریخی شهر به چشم می‌خورند. هرکدام از قسمت‌های سازه به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی شوشتر در نظر گرفته می‌شوند که زیبایی حیرت‌انگیزی دارند. در ادامه به معرفی قسمت‌های مختلف این سازه خواهیم پرداخت.
بند میزان
بند میزان قسمتی از سازه است که آب رود کارون را به دو شاخه تقسیم می‌کند. یک شاخه شُطیط و دیگری گرگر نام دارد. این تقسیم‌بندی به‌صورت کاملاً مهندسی شده انجام شده است؛ به طوری که حجم آب شطیط دوبرابر آب گرگر است و اگر دبی آب در رود گرگر به بیشتر از ۱/۳ برسد، مازاد آب به رود شطیط انتقال پیدا می‌کند. این موضوع یکی از شاهکارهای معماری در این سازه محسوب می‌شود.
برج کلاه فرنگی
برج کلاه فرنگی بعد از بند میزان و در امتداد رود گرگر واقع شده است. به نظر می‌رسد این برج هشت ضلعی به منظور نظارت بر شدت جریان آب رودها احداث شده است تا بتوانند میزان آب را تنظیم کنند. این برج روی یک پایه چهار متری قرار گرفته و حالا از ارتفاع آن نیز تنها ۷ متر باقی مانده است.
پل‌بند گرگر
پل‌بند گرگر درواقع برای تراز نگه داشتن سطح آب رود ایجاد شده است و وظیفه تنظیم آن را برعهده دارد؛ همچنین سه تونل با نام‌های شهر، بلیتی و سه کوره نیز درون صخره کنده شده‌اند تا آب مورد نیاز آسیاب‌ها را تأمین کنند.
رودخانه دست کند گرگر
رود گرگر در واقع یک رودخانه مصنوعی یا به اصطلاح قدیمی «دست‌کند» است که به دستور اردشیر ساسانی ساخته شد. کف این رود از سنگ فرش پوشیده شده است و از داخل شهر عبور می‌کند تا آب مورد نیاز کانال‌ها و تونل‌ها را تامین کند.
آبشارها و آسیاب‌ها
مجموعه‌ای از تونل‌ها، آبشارها، کانال‌ها و سدها روی رود گرگر تشکیل شده‌اند و سبب حرکت آسیاب‌ها می‌شوند. این تشکیلات سبب بالا آمدن آب رود گرگر شده و در نهایت آسیاب‌ها را به حرکت در می‌آورند. در حال حاضر تنها یک آسیاب به نام آسیاب «رضا گلاب» از این مجموعه باقی مانده است.
سفر به شوشتر با مجموعه فلای تودی
چند موردی که به آن‌ها پرداخته شد، تنها بخشی از قسمت‌های مختلف سازه‌های آبی شوشتر بودند. علاوه‌بر آن، جاهای دیدنی شوشتر نیز بسیار متنوع و متعدد هستند؛ بنابراین این شهر یک جاذبه گردشگری همه چیز تمام در جنوب ایران است. اگر قصد دارید بازدید از شوشتر را در برنامه خود داشته باشید، خوب است اقدامات سفر را به همراه فلای تودی انجام دهید.
این مجموعه بستر لازم برای خرید آنلاین بلیط قطار یا هواپیما را برای‌تان فراهم خواهد کرد و همچنین می‌توانید رزرو آنلاین هتل را نیز از طریق همین سایت انجام دهید. فلای تودی خدمات خود را با کمترین قیمت و بالاترین کیفیت ارائه می‌کند. پیشنهاد می‌کنیم حتماً سفر به شوشتر را با فلای تودی تجربه کنید.
ارسال دیدگاه