دوغ، دوشاب نمی‌شود، قانون‌شکن هم معترض!

سبحان حقدوست : واکنش‌ها به حاشیه‌ای که پنج‌شنبه در مراسم افتتاح خط ویژه اتوس رشت اتفاق افتاد، متفاوت بود. ممکن است افراد مختلف نسبت به عکس‌العمل نیروی انتظامی، دیدگاهی متفاوت داشته باشند. اما کسانی که از عمل فرد مورد نظر دفاع می‌کنند، در دفاعیات خود دلایلی می‌آورند که نکات قابل بحثی دارد و در اینجا تلاش می‌کنیم به این نکات بپردازیم. قبل از آن تاکید می‌کنیم که اصالت رسانه‌ها با نقد پیوند خورده است و نقد – هر چقدر منفی- سازنده است، اما بین نقد و تخریب تفاوت زیادی وجود دارد.

۱- طیفی از کسانی که به حاشیه آن روز واکنش نشان داده‌اند استدلال می‌کنند که فرد معترض از بچه‌های جبهه و جنگ است و سوابقی در نهاد مقدس سپاه دارد. درباره این استدلال دو پاسخ وجود دارد. نخست این‌که بچه‌های جبهه و دفاع مقدس از بزرگ‌ترین سرمایه‌های اجتماعی کشور ما محسوب می‌شوند و تمام مردم ایران به ایشان با دیده احترام می‌نگرند. این بزرگی و احترام باعث می‌شود توقع از این عزیزان بالا باشد. آن‌ها که روزگاری جان‌شان را کف دست‌شان گذاشتند تا از خاک این کشور و آرمان‌های امام راحل دفاع کنند بیش از سایرین رعایت قانون را ضروری می‌دانند و با پوست و گوشت خود عوارض اعمال غیرقانونی را درک کرده‌اند. بنابراین اگر آن‌طور که در برخی رسانه‌ها آمده، فرد معترض از بچه‌های جبهه و جنگ است، از او انتظار می‌رفت به شکلی شایسته نارضایتی‌اش را از طرح اتوبوس خط ویژه ابراز کند، نه این‌که با قیل و قال فضا را ناآرام کند.

پاسخ دوم به استدلال منتقدین این است که چرا مشکل یک فرد منتسب به سپاه را به تعارضی بین شهرداری رشت و نهاد مقدس سپاه تعمیم می‌دهند؟ یعنی اگر فرد خاطی منسوب به ارتش بود به معنای آن بود که شهرداری با ارتش تعارض دارد؟! شخص شهردار جوان رشت سابقه خدمت در بنیاد مستضعفان را در کارنامه دارد. بنابراین با هیچ معیاری نمی‌توان برچسب نامبارک تعارض شهردار با نهاد مقدس سپاه را به مدیریت شهری رشت نسبت داد.

۲- می‌گویند چرا شهردار به فرد معترض «یاغی» گفته است. ثابت قدم در سخنرانی کوتاهش گفت «راه مفاهمه و گفت و گو باز است و نیازی به یاغی‌گری نیست». احتمالاً همه به ارزش گفت و گو اذعان دارند. یاغی‌گری که در مقابل فرهنگ قانون‌مداری تعریف می‌شود، فرهنگی است که شهروندان باید از آن دوری کنند. ‌

باز هم می‌گویند که فرد معترض سابقه جبهه و جنگ دارد. خوشبختانه چه در سخنان مقام معظم رهبری و چه در رفتار سراداران سپاه همواره به برابری همه افراد در مقابل قانون تاکید شده است. در کشوری که رهبر گران‌قدرش ساده‌زیست هستند تا خود را جدا از مردم ندانند، چنین تقسیم‌بندی‌هایی یادآور مفاهیم مخربی مثل شهروند درجه یک و درجه دو است. قطعاً هیچ‌یک از دلسوزان کشور قایل به چنین گفتمان‌هایی نیستند. بد نیست به حدیث مهم امام جعفر صادق (ع) نیز اشاره کنیم که می‌فرمایند: «نبینید که چه کسی می‌گوید، نگاه کنید چه می‌گوید.»

بنابراین اگر هم حرف از یاغی‌گری باشد، ناظر به عمل فرد است نه خدای نکرده شخص او.

۳- بعضی از منتقدین از نیروی انتظامی خرده گرفته‌اند که چرا جلوی قانون‌شکنی فرد معترض را گرفت. آیا وظیفه ذاتی پلیس، تامین امنیت مراسم قانونی و مقابله با قانون‌شکنی نیست؟ اما این‌که آیا برخورد صورت گرفته تناسبی با رفتار فرد معترض وجود داشته، سوالی قابل بررسی است.

می‌گویند برخورد با فرد «معترض». بهتر است دقیقاً بنگریم که آیا رفتار فرد مورد نظر در چارچوب اعتراض شهروندی تعریف می‌شود؟ ایشان می‌توانست با اجازه برگزارکنندگان مراسم‌، پشت تریبون برود و مراتب اعتراضش را اعلام کند اما آیا پرخاشجویی و بر هم زدن نظم مراسم با قیل و قال، رفتار معترضانه شهروندی است؟ خوشبختانه تک تک دولتمردان و اجزای حاکمیتی کشور ما، نسبت به ایجاد فضا و فرصت مناسب برای اعتراض معترضان التزام عملی داشته‌اند. به شرطی که اعتراض در چارچوب نظم و اصول شهروندی باشد. وگرنه هر کسی فردا دلش خواست، نه فقط نظم برنامه‌های شهرداری، بلکه نظم برنامه‌های دیگر را هم بهم می‌ریزد.

از این گذشته، مگر شهرداری رشت با فرد مورد نظر برخود کرد؟ شهرداری نقشی در تامین امنیت مراسم نداشت و این وظیفه سنگین بر دوش نیروهای دلسوز انتظامی بود.

۴- گویا ارتباط حسنه شهرداری رشت با نهاد سپاه برای بعضی‌ها گران آمده که به بهانه برخورد نیروی انتظامی با یک اعتراض همراه با قانون‌شکنی می‌خواهند این دو ارگان را در مقابل هم قرار دهند. شهرداری رشت در دوره مدیریت دکتر ثابت قدم همواره رابطه بسیار خوبی با سپاه داشته و اقدامات مثبت زیادی در راستای عملی کردن منویات مقام معظم رهبری مبنی بر اقدام و عمل انجام داده است. برگزاری کنگره هشت هزار شهید گیلان که شکوهش باعث شد سردار رشید قاسم سلیمانی هم از آن ابراز رضایت کند، اوج همکاری سپاه گیلان و شهرداری رشت بود.

در خاتمه باید گفت حتماً همه مایل بودند آن حاشیه در برنامه پنجشنبه اتفاق نمی‌افتاد و حلاوت حرکت چرخ توسعه رشت را با افتتاح اتوبوس خط ویژه، ولو اندک، کم نمی‌کرد، اما قانون‌مداری اصلی است که همه ارکان نظام و مردم فهیم رشت خود را ملتزم به آن می‌دانند. باب نقد و گفت و گو باز است، باب اعتراض باز است، اما قانون‌شکنی نه! این‌که رفتار غیرقانونی یک نفر را منتسب به یک مجموعه‌ای بزرگ و شریف کنیم، بی‌انصافی درباره آن مجموعه و شهرداری است.