ثابت قدم به پشت سر و شورانشینان به جلو نگاه کنند

فرشاد نوروزپور در گیل نگاه نوشت : برای دومین بار در ۱۶ ماه عمر دومین حضور محمدعلی ثابت قدم بر مسند شهرداری رشت، بحث استیضاح ‌او مطرح‌شده که واکنش‌های مختلفی را در جامعه به همراه داشته است.

برای اولین بار در شهری که از رکوردداران تغییر شهردار بوده و مردمانش به سختی نام سکاندار اداره شهر را می‌دانستند تجلی پررنگی از حساسیت هر «شهروند» نسبت به مدیریت شهری و علاقه به مشارکت در اداره شهر دیده می‌شود که نمایه آن حجم بالای اظهارنظرهای مدیران و مسوولین، فعالین اجتماعی و سیاسی، هنرمندان، اهالی رسانه و شهروندان عادی در رسانه‌های رسمی و شبکه های اجتماعی است که گویی هرکدام خود را «مسوول» در آینده شهر و موظف به حفظ یا تغییر شهردار شهر می‌‌دانند.

در زمان نگارش این سطور و در حالی که کمتر از ده ساعت به جلسه استیضاح شصت‌و‌چهارمین شهردار رشت باقی مانده می‌توان با جمع‌بندی مجموعه اظهارات و تلاش‌های دو طرف گفت: جریانی به طرفداری از شهردار رشت، از اساس مخالفان محمدعلی ثابت‌قدم را افرادی جزم‌اندیش، ضد توسعه، غیرکارشناس، غیربومی، منفعت‌طلب و بی اخلاق معرفی می‌کنند و در این‌سو هم برخی از منتقدان شهردار از او شخصیتی یک‌دنده، غیر مشورت‌پذیر، بی‌توجه به کار جمعی و دارای مشکلات مالی به تصویر کشیده‌اند.

اما آنچه روشن است شهردار رشت و مخالفانش نه این هستند و نه آن.

محمدعلی ثابت‌قدم در برهه‌ای بر صندلی شهرداری رشت تکیه زد که مرکز استان درگیر مشکلات مختلف بود؛ چند شهردار به فاصله کم برکنار شده بودند و مدت‌ها خبری از اجرای «هیچ» ایده‌ای و یا حرکتی حتی کوچک در شهر نبود.

در سطح کلان هم کشور با انواع مشکلات مالی دست‌و‌پنجه نرم می‌کرد و بهره‌مندی از بودجه، گردش مالی و جذب سرمایه‌گذار دشوارتر از هر زمان دیگری بود.

اعضای شورای شهر رشت بعد از عزل محمد ابراهیم خلیلی دنبال گزینه‌ای بودند تا اکثریت با او همراه باشند اما فرآیند انتخاب ثابت‌قدم نشان داد که گویا چنین گزینه‌ای هرگز برای رشت پیدا نخواهد شد. چند مخالف سرسخت شهردار در شورا از همان روز اول انتخاب ثابت‌قدم مخالفت خود را با او آغاز کردند. مخالفتی که گاهی مرز «اخلاق» را رد می‌کرد و به هزینه درمان پزشکی همسر شهردار هم کشیده می‌شد.

در این مدت شهردار رشت چند باری به صحن شورا فراخوانده شده است تا پاسخگوی سوالات اعضا باشد. سوالات مطرح‌شده از ثابت‌قدم دامنه‌ای به بلندی تعویق حقوق و پرداخت حق بیمه کارگران تا بی‌آر‌تی و چگونگی فعالیت شرکت پلشیر و عدم آغاز به کار شهر‌بازی و انتصابات و تغییرات مختلف در شهرداری و جذب مشاور و… را دربر می‌گرفت.

تحلیل اولیه درباره استیضاح شهردار رشت در شورا این است که ثابت‌قدم در شورا ۶ منتقد دارد که ۴ نفر از آن‌ها به‌طورجدی با او «مخالف» هستند اما دیگر اعضای شورا هرچند انتقاداتی نسبت به او دارند اما برکناری ثابت‌قدم را در این برهه به ضرر شهر می‌دانند.

برآیند کلی نظر افکار عمومی در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها هم این‌گونه است که شورای شهر رشت حدود یک سال مانده به پایان عمر پارلمان شهری فرصت ادامه کار را از ثابت‌قدم نگیرد تا او بتواند پروژه‌های متعدد نیمه‌تمام را به سامان برساند؛ چرا که احساس می‌کند دست‌کم او برخلاف شهرداران پیشین در حال تلاش برای ساختن شهری بهتر است.

شهردار رشت آخرین باری که در صحن شورا حضور پیدا کرد تاکید داشت که هرگز به شورایی که او را برای توسعه رشت انتخاب کرده پشت نکرده و نظرات آن‌ها را هنگام تصمیم‌گیری‌های خرد و کلان لحاظ کرده است؛ ادعایی که دست‌کم مخالفان بالقوه او در جلسه استیضاح فردا به آن اعتقاد چندانی ندارند.

منتقدان ثابت‌قدم در شورا بر این باورند که او تصمیمات مهم را به تنهایی اخذ می کند و بعد از علنی شدن آنها لایحه آن را به شورا ارایه می کند در حالی که اعضا می گویند شهردار منتخب آنهاست و نباید تصمیمات بزرگ شهری بدون مصوبه شورا که مجمع نمایندگان مستقیم مردم است عملیاتی شود.

نگارنده دقیقا در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۹۴، و در روزهایی که برخی شورانشینان قصد استیضاح ثابت قدم را سه ماه پس از انتخابش داشتند، یادداشتی را در پایگاه خبری گیل نگاه با عنوان «راه حلی برای پایان بحران مدیریت شهری رشت» منتشر کرد (از اینجا بخوانید) و با اشاره به تجربه نزدیک آن روزها یعنی مذاکرات ۵+۱ و ایران برای حل موضوع پرونده هسته ای، پیشنهادی را مطرح کرد که به طرز عجیب و البته غمناکی به نظر می‌رسد همچنان نسخه خروج از بحران فعلی ذینفعان مدیریت شهری رشت است، سطوری از آن یادداشتدقیقا تکرار می‌شود:

« طرفین بحران فعلی باید با هدف مشترک حل مشکل به نفع شهر وارد ارتباطی تعاملی و بی تنش شوند یک بار برای همیشه حتی با سپری کردن جدی ترین بحث ها و چالشی ترین نکات، مشکل فی مابین را از طریقی مرضی الطرفین حل کنند و به جای تاکید بر تضاد منافع به منافع مشترک پایدار بیاندیشند و بدانند که برای وصل کردن و نه برای فصل کردن نمایندگی مردم را بر عهده گرفته اند.

با یادآوری روند مذاکرات برنامه هسته ای، شاید بد نباشد که افراد دو طرف هم برای مدتی گوش خود را بر صحبت های راست و دروغ دلواپسان اطراف خود، ماهی گیران آب های گل آلود و کاسبان بحران در شهر ببندند، تبلت ها و موبایل های خود را خاموش، آتش رسانی به توپخانه های رسانه ای دو طرف را تمام،از جنجال سازی و تحریک بادیگاردهای رسانه ای خود پرهیز کنند تا در آخر کار به نتیجه ای برسند که برای شهروندان و رشت خوش آیند باشد.»

هر خواننده مطلع و منصفی گواهی می‌دهد که قصه روزهای منتهی به دومین استیضاح ثابت قدم همان است که در مرحله قبل بود.

مخالفان شورانشین بدون توجه به «مقطع حساس کنونی» و آینده شهر و نظرات کارشناسان، با تاکید بر «اتهامات» و «ابهامات» مالی و رفتارهای شخصی ثابت قدم اصرار به عزل او دارند و از سوی دیگر، جبهه مدافعان ثابت قدم با اتخاذ رویکردی نادرست و اشتباه چنان بسیج عمومی (طبیعی است که انگیزه و زمینه این حمایت و همراهی مردمی به دلیل عملکرد ثابت قدم بر اساس دلایل فوق الذکر موجود بوده است) به راه انداخته اند که اولا گویی مشغول رقابت برای انتخابات شورای شهر هستند و اثری از انتخاب شهردار به آرای ۱۵ عضو شورا نیست؛ که اگر چنین قصدی باشد و اساسا حفظ شهرداری مطرح نباشد نیازی به طرح دیگر مباحث در این یادداشت نیست اما اگر قصد حامیان شهردار رشت حفظ او در مسند است، نباید صحنه را طوری چید که هر چه روز پنج شنبه رقم بخورد مساوی با «شکست» شورانشینان باشد. شورانشینانی که باوجود همه انتقادها از نحوه پیروزی‌شان در انتخابات و مدارک تحصیلی‌شان به هر حال از راه صندوق‌های رای نماینده مردم شده اند.

در صورت استمرار وضع فعلی، شورانشینان مخالف و آرای خاموش گمان می‌کنند اگر در نتیجه فضای سیاه-سفید و دوقطبی ایجاد شده، ثابت قدم شهردار بماند، آنها به عنوان اعضای شورا همچنان «هیچ» انگاشته شده اند و اگر هم عزل شود بازهم آن‌ها با برچسب‌های تحقیرآمیز همراه خواهند شد پس -احتمالا- چه بهتر که این بازی  «دوسر باخت» با رفتن طرف مقابل همراه شود. اما آیا تبدیل این بازی به رقابتی با حاصل «برد-برد» نشدنی است؟

شهروندان منتظرند تا مشاهده کنند شهردار رشت در جلسه استیضاح می تواند اعضای منتقد خود در شورا را مجاب کند تصویری که از او در ذهن دارند کامل نیست و او مدیری اقتدارگرا و مشورت ناپذیر نیست.

این‌که ثابت‌قدم در جلسه روز پنج‌شنبه می‌تواند با پاسخ به سوالات ۶ عضو شورا آن‌ها را قانع کند یا ۶ عضو مخالف می‌توانند در جلسات غیررسمی اعضای دارای رای خاکستری و ممتنع در شورا را به‌سوی خود بکشانند در وضعیت رشت تاثیرات عمیق برجای خواهد گذاشت؛ شاید بتوان با صدای بلند گفت عزل «محمدعلی ثابت قدم» تنها جداکردن او از صندلی شهرداری نیست، بلکه قطع ریشه‌های در حال رویش و تازه سر از خاک برآورده امید به تغییر، علاقه به ایفای نقش فعال شهروندی و مشارکت در مدیریت شهری است که ثابت قدم برایش نماد است.

با همین استدلال و دغدغه است که نگارنده باوجود انتقادهای جدی و اختلاف نظرهای عمیق به برخی رفتارهای فردی محمدعلی ثابت قدم در قامت شهردار، برنامه‌ها و استراتژی‌های او(که البته بعضا فقدان استراتژی) در حوزه رسانه،دیپلماسی شهری، گردشگری، اولویت عملی به متخصصین غیربومی و «سیاست در اداره شهر» دارد و یا بسیاری از نقدها «کارشناسانه» بر پروژه های و برنامه های ثابت قدم را می داند اما او را «گزینه مناسب در شرایط موجود» می‌‌داند و معتقد است «تعمیر و نگهداری» در شرایط فعلی بهتر از «تغییر» است، تعمیری که نه الزاما همه موارد آن از جانب شورانشینان که از جانب شخص شهردار باید رخ دهد.

همانطور که اعضای شورای شهر باید به جلو نگاه کنند؛ ثابت قدم باید گاهی به پشت سر نگاه کند؛در رفتارش با شورانشینایی که به تقدیر او را برگزیده اند تجدیدنظر کند؛ او روی موجی از شعور و تلاش دلسوزان و توسعه‌باورانی به مسند شهرداری رشت رسید که «وارثانِ شهرهای رفته بر باد»* بودند؛ موجی که قطره های آن این روزها اگر روی‌گردان نشده باشند، از او فاصله گرفته‌اند یا آزرده شده اند-که  البته علت این فاصله را در عدم تامین منافع ناصواب دانستن ساده انگاری است- و در نهایت،  شهری می ماند که زخم تغییرات دائمی طی نیم‌قرن گذشته را بر پیشانی‌اش دارد، آن هم با چاقوی عدم توسعه‌یافتگی.

(با تغییر؛ تکه ای از آخر شاهنامه سروده اخوان ثالث)