به‌جای سررسید؛ کتاب عیدی بدهیم

حرف تازه : محمود آموزگار در یادداشتی تاکید کرد با بررسی و تدبیر می‌توان از بی‌اثر شدن طرح‌های مفید ترویج کتابخوانی جلوگیری کرد.

متن کامل یادداشت محمود آموزگار (رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان) دربارهٔ بررسی طرح‌های ترویج کتابخوانی ازجمله «عیدانه کتاب» و «کتابفروشی به وسعت ایران» که در اختیار خبرگزاری ایلنا قرار داده شده، بدین شرح است:

کتاب فروشی به وسعت ایران، عیدانه

به‌جای سررسید؛ کتاب عیدی بدهیم

کودکان، عیدی، کتاب

آیا تخفیف در قیمت کتاب باعث افزایش فروش آن خوهد شد؟

آیا سوق دادن یارانه‌ها به سمت کتاب‌فروشی‌ها موجب فروش بیشتر آن‌ها و درنتیجه بقای بیشتر آن‌ها خواهد شد؟

آیا تبدیل سررسید به کتاب به عنوان عیدی ممکن است؟

آیا جایگزینی کتاب به عنوان عیدی به‌جای پول و سایر هدایا برای کودکان خشنود کننده است و به انس آن‌ها با کتاب می‌افزاید؟

۱-کتاب فروشی به وسعت ایران

بی‌گمان طرح «کتاب فروشی به وسعت ایران» نتیجه واکنش مثبت مدیران فرهنگی ارشاد به هشدارهای مکرر فعالان نشر نسبت به حذف کتاب فروشی‌ها از چرخه نشر است.

این طرح نخستین بار در آبان ماه ۱۳۹۴ در ایام «هفته کتاب» به اجرا درآمد. برنامه‌ای که در هزینه‌کرد یارانه توسط مصرف‌کنندگان برای خرید کتاب مسیر جدیدی ایجاد نمود که با مشارکت کتاب‌فروشی‌ها یارانه مستقیما به خریدارانی اختصاص یافت که با مراجعه به کتاب‌فروشی‌ها مبادرت به خرید کتاب موردنظر خود می‌نمایند.

به دلیل محدودیت زمانی و فقدان اطلاع‌رسانی مناسب، استقبال چندانی از سوی کتاب‌فروشی‌ها به عمل نیامد ولی در شهرستان‌ها و همچنین تهران بودند کتاب‌فروشانی که از این طرح استفاده کرده و علاقه خود را به تداوم آن نشان دادند. تداوم طرح و تبدیل آن به برنامه‌ای دائمی جدا از آنکه به علت محدودیت‌های بودجه یارانه ممکن نبود، بلکه ادامه آن می‌توانست به بروز ناهنجاری‌ها و بیماری‌های جدیدی برای حوزه نشر و فعالیت کتاب‌فروشی‌ها منجر شود. بنابراین اجرای طرح در مقاطعی از سال و به بهانه‌های مانوس در دستور کار قرار گرفت و در این میان اجرای آن در کتاب‌فروشی‌های هر استان همزمان با نمایشگاه‌های استانی و در سراسر کشور در ایام برپایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز به مسئولان پیشنهاد شد.

تردیدی نیست که نداشتن رایانه و دسترسی به اینترنت و تا حدودی پیچیدگی‌های اداری طرح، استفاده از آن را برای بسیاری از کتاب‌فروشی‌های کوچک دشوار و حتی غیرممکن می‌سازد و لازم است مسئولان امر از میزان مقررات دست و پاگیر کاسته و همکاران کتاب‌فروش نیز درجهت روزآمد شدن و استفاده از روش‌های نو و فن آوری‌های جدید بکوشند.

به هر حال مادامی که استفاده از یارانه در قالب اختصاص آن به مصرف‌کننده تعریف می‌شود، باید از این طرح به دلیل توجه به کتاب‌فروشی‌ها حمایت شود و انواع مسائل ریز و درشتی که مانع مشارکت بخش قابل توجهی از کتاب‌فروشان کوچک می‌شود برطرف شود.

در حال حاضر عیدانه ادامه طرح «کتاب‌فروشی به وسعت ایران» است و بررسی‌های میدانی حاکی از استقبال بیشتر کتاب‌فروشان از آن است.

۲- به‌جای سررسید کتاب عیدی بدهیم

همه ساله نهاد‌ها، ارگان‌ها، شرکت‌ها و موسسات گوناگون با هدف تبلیغ مبادرت به انتشار سررسید می‌کردند. اهدای سررسید و تقویم در آستانه سال نو جایگاه ویژه‌ای یافت و ناشران نیز برای درآمدزایی به انتشار تقویم‌ها و سررسید‌هایی پرداختند که با استفاده از خلاقیت و ابتکار طراحان بازار را گرم‌تر کرد و با استقبال عموم مواجه شد.

اخیرا در حمایت از کتاب و با استفاده از عید نوروز موجی به راه افتاد که «به جای سررسید کتاب عیدی بدهیم» و فضای مجازی که با کوچیدنش به تلفن‌های هوشمند همراه بیش از پیش نشان داده است که امکان مناسبی برای کتاب خوانی نیست، قابلیت شگفت انگیز خود در پخش و نشر پیام‌ها را به کار گرفت و اهدای کتاب به‌جای سررسید با اقبال فزاینده عمومی مواجه گردید، به نحوی که تعدادی از موسسات و شرکت‌ها بخشی از بودجه خود را به خرید کتاب اختصاص دادند. هرچند که انتخاب کتاب به منظور اهدا دشواری‌هایی دارد. چه کتابی برای چه کسی؟ شرکت‌ها و موسسات به سراغ کتاب‌های نفیس می‌روند ولی کار برای اشخاص در انتخاب کتاب پیچیده‌تر و دشوار‌تر است و البته فروشندگان حرفه‌ای کتاب ضمن اینکه می‌توانند به مراجعان در انتخاب کتاب مناسب کمک کنند خود نیز با تجربه‌های تازه‌ای مواجه خواهند شد.

۳-کودکان، عیدی، کتاب

علاقه به کتاب و ترویج کتاب‌خوانی باید از کودکی شکل بگیرد. راه بالا بردن سرانه مطالعه و ایجاد جامعه‌ای کتاب خوان توجه به کودک و ایجاد علاقه در وی برای کتاب‌خوانی است. همواره گفته می‌شود که خانواده و مدرسه دو کانون اصلی مانوس کردن کودکان با کتاب است. امروزه خانواده‌ها با گرفتاری‌های بیشتری روبرو هستند و عموما نمی‌توانند فرصتی برای مطالعه فرزندانشان ایجاد کنند و عادت کتاب‌خوانی برای کودکان موضوعی است که روز به روز کمرنگ‌تر می‌شود. از سوی دیگر مدارس هم با نظام ویژه آموزشی و محوریت تکلیف در این سیستم، حتی اگر مطالعه و کتاب‌خوانی در برنامه درسی کودکان نیز قرار گیرد، به نظر می‌رسد نادیده گرفتن لذت یادگیری و تقلیل آن به تکلیف فقط باعث بیزاری در بین کودکان نسبت به کتاب خواهد شد.

بی‌شک کتابخانه‌ها می‌توانند با جذب کودکان به کتابخانه و کتاب‌خوانی در ایام فراغت از تحصیل نقش موثری در ایجاد انس بین کودک و کتاب ایفا کنند.

چسباندن موضوعات عیدانه، کتاب، عیدی و کودکان به یکدیگر و نهایتا به جای پول به عنوان عیدی کتاب به کودکان دادن بر بیزاری کودک از کتاب خواهد افزود. هشداری که فیروزه مظفری از طریق کارتونش داد ما را به تامل بیشتری بر پیام ویدیویی مصطفی رحماندوست وامی‌دارد که در صفحه خانه کتاب گفت: «از همه کسانی که کتابو دوست دارند خواهش می‌کنم که بیان کمک کنن که این اتفاق بیفته و کتاب به اضافه پول بشه عیدی امثال من.»

با بررسی و تدبیر می‌توان از بی‌اثر شدن طرح‌های مفید جلوگیری کرد.

ایلنا