بحث ساماندهی ترافیک باید در اولویت اول قرار بگیرد/ بررسی احداث زیرگذر یا روگذر در مرکز شهر/ پیشنهاد تجاری سازی حاشیه رودخانه ها

حرف تازه – رضا ساغری متولد ۱۳۴۱ در رشت می‌باشد و در یک سال و نیمی که در گذشته شهردار رشت بوده لقب یکی از ۱۰ نفر شهرداران برتر کشور را یدک کشیده و در حال حاضر یکی از کاندیدهای شهرداری رشت است که سابقه شهرداری رشت در یکی از طلایی‌ترین دوران این شهر در کارنامه خود دارد. دور از ذهن نیست اگر بگوییم وی در کنار شورای دوم تحولات بسیار عمده‌ای را در شهر رشت ایجاد کردند.

از جمله سوابق وی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی استان گیلان، مدیرعامل شرکت سهامی عام توسعه صادرات، مدیرعامل شرکت بازرگانی احرار، معاون بهره‌برداری آب منطقه‌ای استان گیلان، شهردار رشت، مشاور شهرسازی منطقه آزاد انزلی و بسیاری دیگر.

البته احداث بزرگراه امام علی، گیل به نیروی دریایی، انعقاد تفاهم‌نامه با شرکت عمران مسکن‌سازان جهت مشارکت در احداث و بازگشایی مسیر خیابان مرحوم آیت‌الله احسانبخش (ره) در راستای احداث مجتمع‌های تجاری در آن محدوده، انعقاد تفاهم‌نامه به‌منظور احداث مجتمع تجاری زیتون واقع در فلکه گاز، افزایش ۲ برابری‌ بودجه شهرداری رشت، تحقق ۸۵% درصدی بودجه، واگذاری زمینی جهت احداث ۳ ایستگاه CNG دولت آباد-لاهیجان- جاده فومن، لایروبی رودخانه‌های زرجوب و گوهر رود به‌طور کامل برای اولین بار و لایروبی تالاب عینک و آزادسازی زمین‌های اطراف ان و دهها دستاورد دیگر از جمله فعالیت های وی در زمان تصدی پست شهرداری رشت است.

موارد فوق‌الذکر قسمتی از عناوین مهمی است که در رزومه او به چشم می‌آید‌. هم‌اکنون نیز در پست عضو هیئت‌مدیره سازمان آب منطقه‌ای استان گیلان ایفایِ نقش می‌کند.

به جهت آشنایی بیشتر با نظرات و برنامه های مهندس ساغری درحوزه مدیریت شهری گفتگویی با ایشان انجام داده ایم که در ادامه می خوانید:

به نظر شما شهر رشت برای توسعه نیازمند چه برنامه هایی است؟

باید ببینیم که شهر ما در چه حوزه هایی از چه کمبودها و کاستی هایی رنج میبرد. شهر رشت فاقد مطالعات برنامه توسعه ای ۵ -۱۰ ساله وسند چشم اندازبرای اینده است و شاید مطالعات ان هنوز شروع نشده باشد؛ و باید گفت که اکنون برنامه اجرایی مدون برای پیشرفت شهر وجود ندارد چون چشم انداز هم موجود نیست بصورت مشخص نمی توان گفت که ما کجا هستیم. اغلب شهرهای مهم کشور بر طبق اطلاعاتی موجود برنامه های توسعه ۵ ساله، ۱۰ ساله، ۲۰ ساله و چشم انداز در خصوص پیشرفت و توسعه شهری خود داشته و در ان برنامه ها وراهبردها، سندچشم اندازه و اهداف تدوین شده اند؛ و پیوست های متعددی بمانند ویژگی های فرهنگی و ارزش را دارا می باشند؛ اما شهر رشت فاقد این برنامه ها می باشد

بر اساس سند چشم انداز باید ببینیم که شهر در آن افق می بایست دارای چه ویژگی باشد و به چه مواردی در سال های آتی نیازمند است. لذا چون ما افق چشم انداز نداریم قطعا نمی توانیم ضرورت ها و نیازمندیهای شهر در بلند مدت رابصورت دقیق شرح دهیم و بستر را برای ایجاد آنها فراهم کنیم. مگر به ظن و گمان.

امیدوارم در اولین فرصت مطالعات تدوین چشم انداز شهر رشت اغاز گردد؛ و برنامه ها و پروژه ها از متن آن تعریف گردد.

اما پروژه های که باید در شهر رشت با توجه به نیازهای حال حاضر شهر شروع شود که در کوتاه مدت، شهر را از حالت کنونی خارج کند. علاوه بر آنچه که در حال اجرا می باشد حدود ۴۰ تا ۵۰ پروژه است که از طریق آنها، درشهر رشت یک تحول دست خواهدداد و این تحول نیازمند به تغییر نگاه و نگرش و تلقی در کار کرد حوزه های مختلف شهری است؛ که شرح خواهم داد.

چرا شما برنامه توسعه و پیشرفت رشت را وابسته به تجاری کردن کرانه رودخانه زرجوب و گوهر رود میداند؟

برنامه توسعه شهری رشت می بایست مبتنی بر پروژه های مختلفی باشد که اجرای هر یک از آن پروژه ها موجب تحول حوزه های شهری شود. پروژه هایی که موجب رونق اقتصاد شهری می شوند به مانند مشارکت در احداث فروشگاههای زنجیره ای و پاساژها و مراکز خرید و سیتی سنترها و مراکز اقتصادی و مالی و بازار طلا و سکه و ارز بادر اختیار قرار دادن املاک و تسهیلات غیرنقدی جهت مشارکت بخش خصوصی. املاک مناسب این پروژه ها فعلا بصورت اقتصادی فقط در حاشیه رودخانه ها که بافت فرسوده است یافت می شود.

این مراکز اقتصادی به عنوان موتور تحرک رشد و توسعه و رونق اقتصاد شهری هستند که به نوبه خود موجب سرمایه گذاری در کسب کارهای جدید هستند با مقایسه شهر رشت با سایر شهرها شهر نیاز به دهها مراکز از اینگونه به صورت پیشرفته و مدرن دارد.

منظور از رونق اقتصاد شهری چیست؟

یکی از موارد بسیار مهم در شهر رشت و اولویت اول توجه به اقتصاد شهری می باشد تا گردش مالی در اقتصاد شهری دچار تحول شود. شهر احتیاج به موسسات مالی پیشرفته و فروشگاهها و نمایشگاههای بین المللی و بزرگ دارد که نیازهای اقتصادی استان را تامین کنند. تولیدات استان و کشور در آن عرصه گردد این امر محقق نمی شود مگر در صورتیکه قیمت تمام شده کالاها و اجناس که شهروندان به آنها احتیاج دارند به سهولت و ارزانی در دسترس آنان قرار گیرد و این نحوه عرضه و فروش مستلزم سیستم های مدرن برای عرضه کالا و برقراری رابطه مستقیم بین تولید کننده و مصرف کننده خواهد بود.

همچنین باید از طریق بازرگانان شیوه های مدرن عرضه کالا در سطح شهر به وجود آید. البته در شهر رشت تا حدودی از طریق بازارچه ها و فروشگاههای زنجیره ای این موارد دیده شده اما کفایت نمی کنند.

باید نگاه ویژه ای به بحث گسترش و حمایت از حوزه اقتصاد شهری شود تا فروشگاهها هر چه بهتر بتوانند کالاهای مرغوب با استاندارد و در عین حال ارزان و قابل رقابت در اختیار شهروندان برای خرید قرار دهند. چنین اقتصاد شهری می تواند تحولی در خرید و فروش و تامین کالاهای اساسی مردم ایجاد کند، لذا در شهررشت باید جهت اقتصاد شهری با ایجاد مراکز اقتصادی و فروشگاههای بزرگ و کوچک و بازارچه ها مورد توجه قرار گیرد.

باز آفرینی و احیای رودخانه ها به شهر امکان می دهد تا حرایم متروکه و غیر مرغوب و وسیع و فرسوده ان به چرخه اقتصاد شهری باز گردد.

آیا می توان به آینده شهر رشت به عنوان قطب گردشگری در شمال کشور امیدوار بود؟

سالانه در حدود ۵ تا ۷ میلیون نفر گردشگر وارد گیلان می شوند که بیشتر این گردشگران شهر رشت را به عنوان محل گذر برای رفتن به سایر شهرهای می دانند و یا در خوشبینانه ترین حالت یک یا دو شب برای اسکان در رشت اقامت می یابند. طرح توسعه ی شهر رشت باید به گونه‌ای ای باشد که درصد قابل قبولی ازاین حجم از مسافر در طول سفر در شهر رشت ماندگاری بیشتری داشته باشند تا اقتصاد شهری رونق یابد و همچنین در تعامل فرهنگی، فرهنگ و آداب سنن این شهر تبادل داشته باشد.

در شهر رشت برای ماندگاری توریست نیازمند یک سری مراکز اسکان ارزان ومناسب وبرای اقشار متوسط و هتل ها و سکونت گاههای توریستی که مجهز به سرویس های بهداشتی و حمام و مراکز فروش ارزاق می باشد. در کنار آن مراکز جذاب گردشگری و تفریحی نظیر موزه مردم شناسی و طبیعی و اب و ابریشم و میرزا کوچک ونهضت جنگل و نسخ خطی، باغ پرندگان، باغ وحش، باغ گیاه شناسی و احیای اماکن تاریخی، سالن های ورزشی و استخر و پارک آبی و شهر بازی باشد؛ که نیاز به دهها هکتار زمین دارد که کرانه رودخانه های زرجوب و گوهر رود میتوان محل اجرای پروژه های گردشگری باشد.

حاشیه رود خانه های رشت پس ازاحیا و باز آفرینی جذاب ترین مکان برای استقرار تاسیسات و اماکن گردشگری است.

در بالا دست رودخانه در نقاط جنوبی شهررشت مکانهایی در حاشیه جنگل با آرامش محیطی که دارند برای مراکز درمانی و بیمارستان ها و باغ های گیاهشناسی و تولید گل و گیاه را می توان ایجاد کرد و در نقاط شمالی که در حاشیه شمالی شهر و تقریبا خارج از شهر قرار دارند می توانیم مراکز تفریحی نظیر باغ وحش و باغ پرندگان را که تولید آلودگی محیطی دارند را ایجاد کرد.

در حوزه گردشگری شهر نیازمند دهها سایت مرتبط با آن است که در صورت رفع آلودگی رودخانه حاشیه آن می تواند محل اجرای این پروژه ها باشد.

نظرتان راجع به برند شهر خلاق غذای رشت چیست؟

برند شهر خلاق خوراک یکی از موارد بسیار مهمی است که به شهر ما چهره بین المللی می دهد که می توان از آن برای ایجاد دهکده خوراک یونسکو در شهر رشت بهره گیری کرد. این دهکده می تواند با جذب گردشگران داخلی به درامد ریالی و گردشگران خارجی با درامد دلاری به عنوان موتوراصلی تحرک رشد و توسعه و رونق اقتصاد شهری تصور نمود که بنوبه خود نیازبه سر مایه گذاری مناسب دارد.

به نظرم درحاشیه گوهررود و زرجوب مدیریت شهری با هماهنگی گردشگری باید دهها دهکده های نمونه قدیمی رادر مدل کوچک موزه میراث راه اندازی نمود؛ که توسط فضای مجازی در کشور و خارج کشور امکان معرفی و جذب گردشگررا داشته باشند قطب گردشگری شدن، نیازمند به توسعه پایدار شهری، برجسته نمودن ویژگی های جذاب بومی و نظیرفرهنگ و آداب و رسوم و غذا وخوراک و لباس و موسیقی محلی و سرزمینی است

دهکده خوراک یونسکو میتواند یک محل روستایی با حفظ مشخصات بومی اصیل ولی در عین حال ازنظر امکانات مدرن باشد.

به عنوان یک کارشناس حوزه شهری چه راهکارهایی را برای توسعه پایدار شهر رشت پیشنهاد می دهید؟

معمولا توسعه، موجب خدشه دار شدن و محیط زیست، منابع آب و خاک خواهد شد اما توسعه باید به گونه ای باشد که باعث کاهش آسیب به محیط م انسان شود و در نهایت صدمات آن اندک باشد که در اصطلاح به آن توسعه پایدار گویند.

در استان گیلان توجه به منابع آب و خاک بسیار حایز اهمیت است، نکته ی دیگری که باید در توسعه ی شهر رشت به آن توجه کنیم، توسعه ی انسان محور و بهره گیری از مشارکت مردم در زمینه ی توسعه و پیشرفت شهر می باشد.

توجه به معماری شهری از مواردی است که باید در مدیریت شهری مد نظر قرار گیرد. توجه به فضای سبز، پارک و باغ ها و محیط های مرتعی و جنگلی اطراف شهر علاقمندی شهروندان را برای حضور در محیط شهری را نشاط آور تر می کند.

به عقیده بنده پایبندی و اجرای برخی از طرحهای مصوب دستگاههای اجرایی، شهر رشت را تبدیل به یک فضای مرده و بسته کرده است که هیچگونه تناسبی در ارکان شهری وجود ندارد و بسیاری از فضاهای تاریخی شهری به حاشیه رانده شده است. مثال بارز را می توان تالاب عینک دانست که در جهت احیا و بهره برداری از آن برنامه درستی تاکنون محقق نشده است. در تمامی شهرهای جهان، از تالاب ها و رودخانه ها به عنوان استارتر توسعه شهری و محل تجمیع جمعیتی استفاده می شود اما تالاب عینک و رودخانه های رشت در این خصوص مغفول مانده اند.

در گذشته طرح های گسترده توسعه شهری تا کنون ارایه نشده است. معمولا کارهای عمرانی شهری به گشایش کمربندی، خیابان و ایجاد میدان و پارک و غیره به صورت جزیره ای در نقاط پراکنده ی شهر رشت بسنده شده و طرحی که تحول شهری را به دنبال داشته باشد مسبوق به سابقه نیست.

طرح پیاده راه سازی به صورت طرحی گسترده مطرح و عنوان شد اما نکته ای که حایز اهمیت می باشد این است که آیا پیاده راه سازی می تواند محور توسعه همه جانبه شهری باشد و نیازهای شهری که ذکر کردیم را برطرف کند؟ آیا خودش تبدیل به عامل باز دارنده برای بخش دیگر نشده است؟ آیا ایجاد پیاده راه ضرورت نخست و اولویت شهر است؟ در حال حاضر بحث ساماندهی ترافیک شهر رشت مهمتر از ایجاد پیاده راه است. شریان های بی رمق شهر رشت محل عبور حجم عظیمی از وسایل نقلیه می باشد و باید در اولویت اول مدیریت شهری قرار گیرد چون صدها هزار نفر باید در طول روز با وسیله نقلیه در آن تردد کنند و آیا ما باید این مساله مهم را کنار بگذاریم و پیاده راه سازی را به عنوان اولویت نخست در نظر بگیریم؟ در این صورت زندگی روزمره در شهر دچار چالش نخواهد شد.

بر اساس مطالعاتی انجام گرفته آزاد سازی حریم رودخانه ها و تجاری سازی حاشیه آن را به عنوان محور توسعه شهری به شورای شهر پیشنهاد کردم. خصوصیتی که در این طرح وجود دارد معضلاتی اساسی که در شهر رشت داریم بیش از نیمی از آن با احیای رودخانه ها و ساماندهی رودخانه ها به علت خصوصیات غنی ذاتی و باارزشی که دارند، مرتفع خواهند شد.

اگر به تاریخچه ی رودخانه ها بنگریم بیشتر رودخانه ها سبب پیدایش شهرها شده اند چون وجود منابع آبی سبب تمرکز جمعیتی و ایجاد توده های کوچک جمعیتی در کنار آن رودخانه ها شده و کم کم این توده های جمعیتی به روستاهای کوچک و بعدها با افزایش جمعیت و پیوستن روستاها بهمدیگر شهرها پدید امدند.

از شهر رشت دو رودخانه مهم زرجوب و گوهر رود عبور می کند که در نوع خود منحصر بفرد است. رودخانه ی گوهر رود حوضه آبریز ۱۲ کیلومتر مربع در سراوان رشت دارد و بارش های ۱۱۰۰ میلیمتری رشت باعث میشود که در طول سال در این حوضه آبریز رودخانه ای با آورد سالیانه ۲۵ میلیون مترمکعب به طول ۳۲ کیلومتر با دبی کمتر از یک متر مکعب در ثانیه در تابستان و گاهی ۱۰۳ مترمکعب در ثانیه بصورت سیلابی در فصل بارندگی شکل گیرد این رودخانه پس از ۱۶ کیلومتر از سرچشمه وارد شهر رشت میشود و پس از عبور از وسط شهر و طی تقریبی ۱۵ کیلومتر از ان خارج می شود، ایجاد سد محیط زیستی و تنظیمی بر روی رودخانه ی گوهر رود و سد روستای بهدان سرچشمه رودخانه زرجوب به جهت بهره برداری از این منبع آبی بصورت کنترل شده در طول سال از ضرورت های شهر رشت است.

رودخانه زرجوب دارای اورد سالیانه ۵۷ میلیون مترمکعب و طول ۴۵ کیلومتر و دبی حداقل ۵ مترمکعب در ثانیه و حداکثر ۱۸۰ مترمکعب در مواقع سیلابی با دوره برگشت ۲۵ ساله است.

بادر دست داشتن ۸۰ میلیون متر مکعب اب سالم با بهترین ویژگی کمی و کیفی که بصورت ثقلی در شهر جاری است چه ظرفیت شگرفی را میتوان برای شهر تولید کرد. میتوان با این حجم آب در شهر انقلابی بپا کرد

دهها پروژه مرتبط با ورزش و تفریحات آبی و پروژه های فضا ی سبز واحداث پارک را اجرا نمود ولی متاسفانه این حجم از اب معضلی برای شهر و تالاب شده است

در طرح مد نظر شما، معضل آلودگی این رودخانه چگونه مرتفع خواهد شد؟

عوامل آلودگی رودخانه ها از مبدا این رودخانه تا تالاب انزلی مشخص شده اند که شامل فاضلاب های شهری، صنعتی، بیمارستانی و غیره هستند که باید تصفیه خانه های محلی یا لوکال در این نقاط ایجاد شوند و توسط ایجاد سازمانی تحت عنوان سازمان عمران زرجوب و گوهر رود با داشتن پلیس آب از عوامل آلودگی جلوگیری به عمل آید.

زمانی که جلوی آلودگی آب رودخانه ها گرفته شد در طول سال توانستیم از مبدا و سرچشمه آب مطمئن و بدون آلودگی را با احداث سد و تاسیسات تنظیمی با دبی مشخص در بستر رودخانه جاری سازیم با احداث چندین سد لاستیکی میتوان ارتفاع سطح آب را در طول رودخانه تنظیم نمود.

با توجه به حرایم مصوب رودخانه ها و با استفاده از کمیسیون ماده ۵، باندی از حاشیه رودخانه ها به میزان مشخصی آزاد سازی شود و در اختیار شهرقرار گیرد و در املاک ازاد شده این قسمت پروژه های جدید اجرا گردد، این اتفاق خوشایند می تواند شهر رشت را متحول کند، همچنین می توان سایت های زیادی را برای سرمایه گذاری در حاشیه ی رودخانه ها تولید نماید.

در حال حاضر اولویت کاری در برنامه های پیش رو را چه می دانید؟

اولویت فعالیت های شهرداری به عقیده من باید در ۵ محور باشد: تجاری سازی رودخانه های زرجوب و گوهر رود، پیگیری طرح قطار شهری و حمل و نقل عمومی، ایجاد کمربندی دوم شهر رشت، تکمیل پروژه های عمرانی با پیشرفت فیزیکی ۶۰ درصد و سامان دهی و اصلاح میدان شهرداری که به عقیده بنده این موارد از ضرورت های کنونی شهر رشت است.

باید تردد در میدان شهرداری به صورت ایجاد رینگ هوایی و یا زیر گذر چاره اندیشی شود چون در حال حاضر طراحی پیاده راه بدین شکل در تعارض حمل و نقل سهل و آسان در مرکز شهرقرار دارد.

با توجه به سوابق شما در حوزه مدیریت شهری و اینکه قبلا شهردار رشت بودید به نظر شما شهردار رشت باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟

شهر به علت واقع شدن محل زیست انسان بایستی دارای ابعاد افقی و عمودی بیشمار بمانند انسان باشد تا توانایی رفع نیازمندیهای مادی و معنوی انسان را داشته باشد تا زندگی دران موجب رضایت مندی شود.

شهردار باید شناخت عمیقی از ویژگیهای اصیل انسانی بمانند حق حیات وآزادی انسان وحق اموزش وحق انتخاب کار شهروندان و خصوصیت های قومی مردم به مانند شناخت آداب و رسوم و زبان را دارا باشد.

علاوه برآن قادر باشد در محیط شهری در قالب پروژه های عمرانی و مهندسی انها را به منصه ظهور درآورد.