آقای صداوسیما ته خط همینجاست!

ماجرا از این قرار است که برنامه جدید فوتبالی با نام ۹۹ به تهیه کنندگی و اجرای عادل فردوسی پور که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پروانه نمایش و ساخت گرفته بود، نتوانست از صدا و سیما مجوز دریافت کند.

قرار بود برنامه فردوسی پور که گفته می شود سبک و سیاقی شبیه به «نود» داشت، از بستر «وی او دی» ها پخش شود. «وی او دی» ها که در سال های اخیر جایگاه ویژه ای را در دنیا و به تبع آن در ایران، پیدا کرده اند، برنامه های نمایشی را در بستر اینترنت پخش می کنند.

با این حال اخیرا نظارت و اعطای مجوز پخش و به طور کلی صفر تا صد اختیار این شبکه در اختیار سازمان صداوسیما قرار گرفته. صداوسیما با تقسیری از قانون مصوب مجلس که البته وزارت ارشاد با آن مخالف است، این اختیار را مدتی است در دست گرفته و به اعمال سلیقه های خود در VOD ها پرداخته است. صداوسیما البته در این راه، حمایت قاطبه نمایندگان اصولگرای مجلس را هم پشت سر خود می بیند. اختلاف نظر بر سر تعریف «صوت و تصویر فراگیر» است؛ تعریف صداوسیما به گونه ای است که تقریبا همه تولیدات فضای مجازی را دربرمی گیرد و با این تعریف، هر تولیدی در این فضا، عملا باید از فیلتر صداوسیما عبور کند.

آبان ۹۸ مدیرکل تأمین و تولید تلویزیون تعاملی صداوسیما رسما این موضوع را اعلام و بر پیاده سازی مقررات در VODها تاکید کرده بود. او گفته بود ضوابط صداوسیما، خاستگاه قانونی و شرعی دارد و بر‌ اساس عرف است.

این موضوع چند باری چالش برانگیز نیز شده است. چندی پیش کارگردان فیلم مسخره باز از مخاطبان فیلمش خواست که به دلیل اعمال سانسور از سوی صداوسیما، از تماشای نسخه منتشرشده از این فیلم در فیلیمو و نماوا خودداری کنند.

در مورد اخیر اما صداوسیما حتی پا را از این نیز فراتر گذاشته و در همان ابتدا، اجازه ساخت برنامه را به عادل فردوسی پور نداده است.

در واکنش به مجوز نگرفتن برنامه فردوسی پور، ساتر یا سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر یعنی همان واحدی در صداوسیما که اختیار صدور مجوز و نظارت بر VOD ها را بر عهده دارد، توضیحاتی اراده کرده است. علی سعد سرپرست معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا در این باره گفته «شرط طرح برنامه‌ها در شورای موافقت کلی انتشار، عدم وجود موانع حقوقی، قضایی و امنیتی است که در مورد برنامه ۹۹ که به درخواست فیلیمو و کافه بازار مطرح شده بود، به دلیل عدم دریافت مکتوب استعلام مراجع مسئول، عملا موضوع قابل طرح و بررسی توسط شورای مذکور نبود. حیطه مسولیتی ساترا فقط تصمیمات رسانه‌ای است. لذا در صورت وجود ملاحظات استعلامی، دعاوی حقوقی و یا پرونده‌های قضایی، ساترا امکان بررسی تقاضاهای رسیده را نخواهد داشت.»

با سابقه ای که از صداوسیما وجود دارد، توضیحات مذکور کمتر کسی را قانع کرده است. حتی موافقان صداوسیما که درباره عادل فردوسی پور با این سازمان هم نظرند نیز دلیل ارائه شده را نمی پذیرند؛ آنها هم عموما دلیل عدم اعطای مجوز را به سابقه فردوسی پور – که به زعم آنها منفی و حتی در موارد سیاسی و جانبدارانه است –  نسبت می دهند. برای نمونه کافی است به اعتراض کیهان به رضا رشیدپور در دی ماه ۹۸ توجه کنیم که حتی آوردن نام «فردوسی پور» از سوی او را برنتافته و نوشته بود: «این فرد که خط مشی سیاسی مشخص و ثابتی ندارد، دو بار آرزو کرد که یک گزارشگر برکنار شده ورزشی، بر سر کار بیاید.» کیهان در این یادداشت، دلیل کنار گذاشته شدن فردوسی پور از شبکه سه را به صراحت «تخلفات متعدد در شبکه سه» عنوان کرده بود.

در نتیجه، مخالفت صداوسیما با برنامه فردوسی پور آن هم در فضایی خارج از قاب تلویزیون، تنها یک معنا دارد و آن هم اینکه صداوسیما حتی از رقابت با یک نخبه برنامه ساز هم دچار هراس شده و این موضوع باعث شده تا حاضر نشود به او امکان رقابت با برنامه های خود را بدهد، حتی در شرایطی که خود صداوسیما قرار است به برنامه او نظارت کند و نیازی به گفتن نیست که امکانات صداوسیما برای رقابت با برنامه فردوسی پور صدها برابر بیشتر است.

با این حال، گسترش روزافزون تکنولوژی های جدید و سهولت دسترسی مردم به قضای مجازی و امکانات جدید آن بزودی به این انحصار صداوسیما پایان خواهد داد. در آن روز، انحصار صداوسیما تا حد زیادی به شوخی خواهد ماند و رفتار کنونی این سازمان نیز تنها کارنامه آن را تاریک تر خواهد کرد.

آقای صداوسیما ته خط همینجاست!